Учебное пособие по курсу "Электрические измерения и инструменты" написано по типовой программе разработанной на основе Государственных

 
5.3. Komparatorlar, logarifmik va eksponensial kuchaytirgichlar 
Komparatorlar 
Komparator
— u ikkita kirish qismalaridagi kuchlanishlarini taqqoslaydigan 
qurilma. Chiqishdagi holat qaysi kuchlanishning qiymati kattaligiga bog‘liq 
ravishda sakrab o‘zgaradi. Misol echamiz. Birinchi kirishga 3 V ga teng bo‘lgan 
o‘zgarmas kuchlanish beramiz. Ikkinchi kirishga esa amplitudasi 4 V ga teng 
bo‘lgan sinusoidal o‘zgaruvchan kuchlanish. Chiqishdagi kuchlanishni 
o‘lchaymiz. 
5.9-rasm. Komparator sxemasi. 

---

67 
Logarifmik va eksponensial kuchaytirgichlar 
Logarifmik tavsifni olish uchun diod yoki tranzistor elementi aynan mos 
keladi. Soddaroq bo‘lishi uchun diodning tavsifini qaraymiz. Quyida shunga mos 
sxema tasvirlangan. 
5.10-rasm. Teskari bog‘lanishda diod ulangan operatsion kuchaytirgich sxemasi. 
Yuqoridagi tasvirda ko‘rsatilgan(5.10-rasm) sxema Proteus dasturida ishga 
tushirladi. Kirish signali rostlanadi va tegishli tavsiflar olinadi. Dioddagi tok 
quyidagicha o‘zgaradi, ya’ni chiqishdagi kuchlanish logarifmik qonun bo‘yicha
o‘zgaradi. Quyidagi tasvirda — eksponensialli kuchaytirgichning elektrli sxemasi 
tasvirlangan. 
5.11 - rasm. Kirish qismida diod ulangan operatsion kuchaytirgich sxemasi.
 

---

68 
Xulosa 
Mavzuda 
asosan 
amaliy 
sxemalar 
tahlil 
qilingan. 
Kondensatorning zaryadlanish/razryadlanish vaqti quyidagicha aniqlanadi: 

5

T
, 
bu yerda 

— o‘tkinchi jarayonning vaqti. RC-zanjiri uchun 
RC


ifoda o‘rinli 
bo‘ladi. 
T 
vaqt 
davomida 
kondensator 
99 
% 
gacha 
to‘liq 
zaryadlanishi/razryadlanishi mumkin bo‘ladi. Ba’zan hisoblar uchun 3
τ
vaqtdan foydalanishadi.