Учебное пособие по курсу "Электрические измерения и инструменты" написано по типовой программе разработанной на основе Государственных

5.4. Operatsion kuchaytirgich asosidagi differensiator va integrator 
Invertirlovchi kuchaytirgichning kirish zanjirida kondensatordan foydalanamiz
(5.12-rasm).

5.12-rasm. Operatsion kuchaytirgich asosidagi differensiator va integrator.

Ma’lumki,
sig‘imdan
o‘tayotgan
tok
sig‘imni
kondensatorning
qoplamalaridagi potensiallar farqidan olingan hosilaga ko‘paytmasiga teng bo‘ladi.
Tegishli ifodalarni hisobga olib, yozamiz
,
)
(
dt
dU
C
dt
U
U
d
C
I
kir
chiq
kir
C




(5.7)
Bu yerda
I
c
–
C
dan o‘tayotgan zanjiridagi tok.
(5.4) va (5.7) lar asosida quyidagiga ega bo‘lamiz:
,
dt
dU
C
R
U
chiq
kir



Yoki

---

---

69
,

dt
dU
RC
U
chiq
kir


(5.8)
Ya’ni, kirish kuchlanishi proporsionallik koeffitsienti, (
RC
) teng bo‘lgan
differensial bilan “invertorlangan” bo‘ladi.
Kondensator va rezistorlarning joylarini o‘zaro almashtiramiz. U holda,
yuqoridagidek amallarni bajarib, quyidagini hosil qilamiz:
,
dt
dU
C
R
U
chiq
kir


(5.9)
Mazkur tenglamaning chap va o‘ng qismlarini
0
dan to
t
gacha vaqt oralig‘ida
integrallab topamiz:
dt
U
RC
U
U
t
chiq
chiq




0
0
1
, (5.10)
Bu yerda
U
vыx0
– sxemaning chiqishidagi
t
= 0 bo‘lganidagi kuchlanish.
Demak, chiqish kuchlanishi kirish kuchlanishining integraliga proporsional
bo‘ladi.
5.4. Operatsion kuchaytirgichning zamonaviy turlari 

5.13-rasm. LM 358 operatsion kuchaytirgichining umumiy ko`rinishi.

Operatsion kuchaytirgichlar;

- invertor kuchaytirgichlar;
- noinvertor (invertor bo`lmagan) kuchaytirgichlarga bo`linadi.

---

---

70

5.14-rasm Integrator(A) va differentsiator(B)(OK)dan komparator sifatida
foydalanish.

5.15-rasm. Ilgari ishlab chiqilgan OKlarning ko ‘rinishlari.

5.16-rasmda DIP rusumli operatsion kuchaytirgichlarning turlari tasvirlangan.

---

---

71

5.16-rasm. DIP rusumli operatsion kuchaytirgichlarning turlari.

Plastik

g‘ilofda

joylashgan tashqarida montajlanuvchi bir qatorda joylashgan

juftlangan qismalarga ega SIP-8 rusumli OK: A – umumiy ko ‘rinishi; B –
ulanish sxemasi.

A
B

5.17-rasm.

SIP-8 rusumli OK

O‘z-o‘zini sinash savollari 
1.

Integratorlar haqida nimalarni bilasiz ?

2.

Differensiatorlar haqida nimalarni bilasiz ?

3.

Logarifmik kuchaytirgichlarga misollar keltiring ?

4.

Eksponensial kuchaytirgichlarga misollar keltiring ?

5.

Operatsion kuchaytirgich asosidagi ishlaydigan differensiator va integrator

sxemalarini chizib tushintiring.
6.

DIP rusumli operatsion kuchaytirgichlarning qanday turlari mavjud ?

---

---

72