Udk: 331. 561/. 57 Usmanov bexzod rustam o’G’li ishsizlikning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari va uni bartaraf etish yo’llari

 
 
 
Birinchi bob bo’yicha xulosalar 
 
 
 
 
 
 
II-BOB. O’zbekistonda ishsizlikning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarini bartaraf 
etish bo’yicha amalga oshirilgan tadbirlar natijasining qiyosiy taxlili 
 
2.1. Respublikada ishsizlikning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarini kamaytirishda 
mehnat birjalarining roli 
Agar bozor erkin, o’z-o’zidan tashkil topsa, unumdorlikni va daromadlarni 
eng yuqori darajaga etkazish imkonini beradi, biroq ijtimoiy adolat va hamma 
uchun ish o’rinlariga teng imkoniyatlarni kafolatlash uchun bozor ijtimoiy 
totuvlikni saqlab qolishdan manfaatdor bo’lgan muayyan tashkilotlar tomonidan 
tartibga solib turilishi lozim. Buni Prezidentimiz I.Karimov o’z asarida shunday 
baholaydi, “O’zbekistonda qabul qilingan islohot va modernizatsiya modeli orqali 
biz o’z oldimizga uzoq va davomli milliy manfaatlarimizni amalga oshirish 
vazifasini qo’yar ekanmiz, eang avvalo, “shok terapiyasi” deb atalgan usullarni biz 
chetdan turib joiy etishga qaratilgan urinishlardan, bozor iqtisodiyoti o’zini o’zi 
tartibga soladi, degan o’ta jo’n va aldamchi tasavvurlardan voz kechdik”
15
. Xuddi 
ana shunday tartibga soluvchi institut sifatida birinchi navbatda davlatning o’zi 
15
Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari / I.A. 
Karimov. –Toshkent: O’zbekiston, 2009. -56b. 7-bet. 

---

29 
maydonga chiqadi, u ishchi kuchi bozorini tartibga solish uchun muayyan 
strategiyani ishlab chiqadi.
Xususan, shaxsning fuqarolik erkinligi xodimga mehnatni qo’llash sohasi, 
undan foydalanish sharoitlari va ish haqini erkin tanlash xuquqini rasmiy beradi. 
Erkin sub’ekt sifatida u shaxsiy mulkchilik va o’zining ishchi kuchiga egalik 
xuquqiga ega bo’ladi. O’zbekiston Respublikasining “Aholini ish bilan ta’minlash 
to’g’risida”gi Qonunida ta’kidlanganidek, “O’zbekiston Respublikasi fuqarolariga 
ishlab chiqarish va ijodiy mehnat uchun o’z qobiliyatlariga egalik qilish va 
qonunchilik man qilmaydigan har qanday faoliyat bilan shug’ullanish xuquqi 
berilgan. Mehnatga har qanday shaklda ma’muriy majbur qilishga yo’l 
qo’yilmaydi. Kishilarning ixtiyoriy band bo’lmasligi ularni javobgarlikka tortish 
uchun asos bo’la olmaydi”.
16
Quyidagi jadvalda mehnat organlarida ro’yxatga 
olingan ish qidirayotgan fuqarolar soni va salmog’i ko’rsatilgan. Unda ro’yxatga 
olingan ish qidirayotgan fuqarolar soni 2010 yilda 2006 yilga nisbatan 19,1 ming 
kishiga kamayganligi, yoki 30 %ga tushganligini aytib o’tish mumkin (2.1.1-
jadval).