Ühazirə 1 I. Geotektonikanın fənni, tədqiqat obyekti və

Tektonik hərəkətlər- üst mantiyanın və Yer qabığının ayrı-ayrı bloklarının (seq­­mentlərinin) bir-birinə nisbətən mexaniki yerdəyişməsidir. Bu yerdəyişmə sü­xur­­ların yatım formasının dəyişməsi və eləcədə onların deformasiyası ilə müşayət olu­nur. Tektonik hərəkətlər Yerin təkində baş verən kifayət qədər mürəkkəb fiziki-kim­ya­vi proseslərin məhsuludur.

Deformasiya- süxurların ilkin yatımında baş verən dəyişirikliyə (dislokasi­ya­ya) sə­bəb olan bir prosessdir. Deformasiya prosesinin nəticəsi olan dislokasiyaya­nın pli­kativ (qırışıqlıq), dizyunkliv (qırılma) və inyektiv (maye və ya plastik for­ma­da daxil ol­ma) formaları vardır.

Geotektonikanın tədqiqat obyekti yalnız endogen proseslər olub, əsasən aşağı­da­kı sahələri əhatə edir:

1. 
   Yer qabığında yayılmış süxurların yatım formalarının tədqiqi;
   
2. 
   Müşahidə olunan strukturlar formaların inkişaf tarixinin öyrənilməsi;
   
3. 
   Struktur əmələ gətirən proseslərin ardıcıllığında, qarşılıqlı əlaqasində qanu­na­uyğunluğun araşdırılması və onların sahəvi paylanmasının öyrənilməsi;
   
4. 
   Struktur formaların dərinlikdə əmələgəlmə səbəblərinin və inkişafının təd­qi­qi;
   
5. 
   Endogen proseslərin baş vermə səbəblərinin (tektonik, maqmatik, metamor­fik) tədqiqi.
   

Geotektonika da digər elm sahələri kimi özünün xüsusi tədqiqat üsullarına ma­likdir (cədvəl 1.1), eləcədə digər elmlərin üsullarından istifadə edir.

Yer qabığının quruluşunu və daxilində gedən mexaniki proses­lərin öyrənil­mə­si­ni asanlaşdırmaq, qarşıya qoyulan məsələni aydın və ardıcıl həll etmək məq­sə­dilə geo­tektonika aşağıdakı bölmələrə ayrılır.

Cədvəl 1.1