Uliwma psixologiya kk

Jazba soraw-juwap ko`birek adamdi qamtiw mu`mkinshiligin beredi. Onin` ken` tarqalg`an 
formasi-anketa. Biraq onin` kemshiligi, anketani qollana otirip juwap beriwshinin` reaktsiyasin 
aldinnan bilip, demek oni o`zgertip te bolmaydi.
Erkin soraw-juwap-awizsha ha`m jazba soraw-juwaptin` bir tu`ri, bunda berilip atirg`an sorawlar 
ha`m mu`mkin bolg`an juwaplardin` dizimi aldinnan sheklenbegen. Bunday usildag`i soraw-juwapta 

---

8
izertlew taktikasin, berilip atirg`an sorawlar mazmunin o`zgertiw ha`m olarg`a standart bolmag`an 
juwaplar aliw mu`mkin. O`z gezeginde standartlastirilg`an soraw-juwapta soraw ha`m ku`tilip atirg`an 
juwaplar aldinnan belgili, sonliqtan erkin soraw-juwapqa salistirg`anda waqit ha`m materialliq jaqtan 
tejemli.
Testlar psixodiagnostikaliq izertlewdin` arnawli usili esaplanadi, olardi qollana otirip u`yrenip 
atirilg`an qubilistin` aniq sanliq ha`m sapaliq sipatlamasin aliwg`a boladi. Testtin` izertlewdin` basqa 
usillarinan o`zgesheligi sonnan ibarat bunda baslang`ish mag`liwmatlardi jiynaw ha`m qayta islewdin` 
aniq protsedurasi, sonday-aq olardin` son`g`iliqli interpretatsiyasi ha`r qiyli. Testlar ja`rdeminde ha`r 
qiyli adamlardin` psixologiyasin o`z-ara salistiriw, differentsiyalang`an ha`m salistirmali bahalar beriw 
mu`mkin.
Testlar varianti-soraw-juwap testi ha`m tapsirma test. Test-soraw-juwapta sorawlar aldinnan 
oylang`an, iqsham saylap aling`an ha`m tekserilgen sistemag`a tiykarlang`an bolip, olarg`a qaytarilg`an 
juwap boyinsha sinalip atirg`an adamnin` psixologiyaliq qa`siyetleri haqqinda pikir aytiwg`a boladi.
Tapsirma-testta adamnin` ne islep atirg`anina qaray onin` minez-qulqi ha`m psixologiyasina baha 
beredi. Bunday tiptegi testta sinaliwshig`a arnawli tapsirmalar tu`rkimi beriledi, olardi orinlap bolg`an 
son`, onda u`yrenilip atirilg`an qa`siyetlerdin` bar yamasa joq ekenligi, onin` rawajlaniw da`rejesi 
haqqinda pikir ju`ritedi. Soraw-juwap testi ha`m test-tapsirma ha`r qiyli jastag`i ha`m ma`deniyattag`i, 
bilim da`rejesi, ka`sibi, turmisliq ta`jiriybesi ha`r qiyli bolg`an adamlarg`a qollaniwg`a boladi. Bul 
onin` unamli ta`repi. Al, kemshiligi bolsa sonnan ibarat, bunda sinalip atirg`an adam o`z qa`lewi 
boyinsha, a`sirese eger ol testtin` qalay qurilg`anlig`i, onin` na`tiyjeleri boyinsha onin` psixologiyasi 
ha`m minez-qulqi qalay bahalanatug`inlig`in bilse sanali tu`rde test na`tiyjelerine ta`sir etiwi mu`mkin. 
(Bul kemshilik, o`zi qadag`alawg`a tiykarlang`an, yag`niy so`z ha`m qiliqlar menen sanali tu`rde 
qadag`alawg`a bolatug`in izertlewdin` barliq usillarina tiyisli).
Sonday-aq, test-soraw-juwap ha`m test-tapsirma sinalip atirg`an adam o`zinde sonday 
psixologiyaliq qa`siyet ha`m xarakteristikanin` bar ekenligin bilmegen, an`lamag`an yamasa sanali 
tu`rde moyinlag`isi kelmegen jag`daylarda qollanilmaydi. Misali, ko`plegen keri qa`siyetler ha`m o`zin 
uslap-tutiw sebepleri.
Eksperimenttin` eki tu`ri bar- ta`biyiy ha`m laboratoriyaliq.