Ümumi Regional landşaftşünaslıq

6. Texnogen landşaftlar. Bu komplekslər tamamilə transformasiya olunmuş, bütün komponentləri əsaslı şəkildə dəyişilmiş hətta geoloji özülü, litoloji əsası, mikroiqlim şəraiti xeyli dərəcədə dəyişilməyə məruz qalmışdır. Əsas xüsusiyyəti texnogen örtüyə (asfalt döşənəyə, şəhər, sənaye obyektlərinə) malik olması ilə fərqlənir. Asfalt və digər texnogen örtük altında landşaftın geofiziki və geokimyəvi prosesləri tamamilə yeni istiqamətdə inkişaf edir. Havasız şərait olduğuna görə anaerob (havasız) proseslər üstünlük təşkil edir. Bəzi hallarda geokimyəvi miqrasiya, yəni mübadilə tamamilə kəsilir. Torpaq qatları arsında rabitə itir.

Texnogen landşaftlarda təbii fəaliyyət, funksional xüsusiyyətlər, landşaft strukturu tamamilə yeni komplekslərlə əvəzlənir. Bu landşaftlar müntəzəm təsirlərə məruz qalmaqla yanaşı insanların, məhsuldar qüvvələrin, landşaftları dəyişən texnika və avadanlıqların cəmləndiyi ərazilərdir.

Texnogen lanşaftlar qurunun 4,5-5% - ə yaxın ərazisini əhatə edir. Bura şəhər texnogen (şəhər tikililəri, meydanlar, bağ və parklar, iri qazonlar, köməkçi qurğular, yol şəbəkələri, körpülər və s.) sənaye-texnogen (dağ-mədən kompleksləri, iri obyektlər, qurğular, emal müəssələri, xammal saxlanılan ərazilər, terrikonlar, sənaye mənşəli göllər, karxanalar və s. aiddir), texnogen infrostrukturlar (neft, qaz, su kəmərləri, elektrik rabitə xətləri, kanalizasiyalar və s.), texnogen yol kompleksləri (avtomobil, şosse yolları, qovşaqlar, ötürücü körpülər və s.), texnogen su kəmərləri (su anbarları, kanallar, kollektorlar, durukerlər və s.) daxildir.

Bu komplekslər Qərb və Şərqi Avropanın (Reyn-Rur, Paris, London, Moskva və s.), Şimali Amerikanın (Boston Vaşinqton, San-San və s.), Cənubi Asiyanın (Mumbay, Kəlkətə), Şərqi Asiyanın (Şanxay, Tokio, Osaka), Latın Amerikasının (Mexiko, San Paula, Rio-de-Janeyro və s.) və s. iri şəhər aqlomerasiyalarının çirklənmiş sənaye rayonlarını və s. əhatə edir.