|
Məzmununa görə antropogen landşaftların qruplaşdırılması
Antropogen landşaftlar insanlar tərəfindən idarə edilən, tənzimlənən bütün funksiyanal xüsusiyyətləri nəzarət altında olan əsaslı şəkildə transformasiyaya məruz qalmış komponentlərdir. Onların bütün xüsusiyyətlərini düzgün qiymətləndirmək üçün təsnifatı aparılır. Dünyanın antropogen landşaftları aşağıdakı katiqoriyalara ayrılır.
1. SƏNAYE LANDŞAFTLARI – Bu kompleksə texnogen landşaftlar aid olduğu üçün çox vaxt – sənaye-texnogen landşaftları da adlandırılır. Bu qurupa dağ mədən kompleksləri, onların bilavasitə təsiri altında yerləşən müxtəlif dərəcədə çirklənməyə məruz qalmış ərazi vahidləri aid edilir.
Sənaye-texnogen landşaftlar dünyanın bütün regionlarında və landşaft tipində mövcuddur. Onların ən iri arealları Qərbi, Şərqi Avropada, Amerikada, Şm və Qərbi Afrikada, Cənubi və Cənub-Şərqi Asiyada və s. rayonlarda mövcuddur.
Sənaye landşaftlarının xüsusi tipinə terrikonlar, tullantılar, karxanalar, sənaye gölləri və s. aiddir. Adətən qədim sənaye rayonlarında müxtəlif obyektlərin və müəssələrin xüsusi yığıntısı, toplusu ölkənin sosial iqtisadi inkişafına maneə olan geri qalmış rayon yaxud da çirkli ərazi kimi geniş areala malik olur. Belə rayonlar “Qara İngiltərədə”, “Appalaç”, “Elzas və Lotarengiya”, “Urala”, “Donbas”, “Anşan”, “Fuşin”, “Karakanda”, “Cənubi İtaliya” və s. ərazilərdə keçmiş sənaye müəssələrinin qalıqları kimi ölkə iqtisadiyyatına “maneə törədir”.
2. KƏND TƏSƏRRÜFATI LANDŞAFTLARI (Aqrolandşaft) – Bura kənd təsərrrüfatı təsirləri ilə yaranan aqroirriqasiya, dəmyə əkinçiliyi, bağ plantasiya və otlaq biçənək kompleksləri daxildir. Bu landşaftlar məzmununa görə yarımquruplara aiddir. Onların hamısı insanlar tərəfindən funksiyalaşdırılır və ölkənin sosial iqtisadi inkişaf proqramına müvafiq şəkildə tənzimlənir və idarə edilir.
3. TEXNOGEN–İNFRASTRUKTUR KOMPLEKSLƏRİ – Bunlara müxtəlif kommunikasiyalar, yollar (şosse, dəmir yolu, “qrunt yolu” və s.) boru kəmərlər, (neft, qaz, su) kanalizasiyalar, rabitə xətləri, elektirik xətləri və s. aiddir. Bu komplekslərin əksəriyyəti xətti antropogen landşaft modifikasiyası adlanır.
4. SU ANTROPOGEN LANDŞAFTLAR – bunlara su anbarları, kanallar, müxtəlif məqsədli su tutarlar, kollektorlar, drenajlar, su ötürücüləri, su qovşaqları, durikerlər və s. daxildir.
Dostları ilə paylaş: |
