50._Skrebnilar muhim vakillari, ularning tuzilishi, keltirib chiqaradigan kasalliklari. Rudolfl XIX asrning boshlarida skrebniyning 50 ta turini o’rganib, ularni bitta turkumga kiritadi. Leykart bu guruh parazltlarning biologiyasini o’rganib, ular oraliq xo’jayinlar orqali rivojlanishini aniqlaydi. 1956-1958-yillarda prof. V.I. Petrochenko akantotsefa-lalaming MDH da uchraydigan turlari, ularning tarqalishi, rivojlanish sikli, keltirib chiqaradigan kasalliklarini o’rganib, "Uy va yovvoyi hayvonlar akantotsefalalari" nomli ikki jildlik monograflyasini yaratdi. Bu tipga faqat bitta sinf, ya'ni Tikanboshlilar (Acanthocephala) sinfi kiradi. Akantotsefalalarning gavdasi ipsimon, silindrsimon, qopsimon va ovalsimon ko’rinishda bo’lib, kattaligi 1,5 mm dan 68 sm gacha (Macracanthorhynchus hirudinaceus) boradi.Gavdast xartum va haqiqiy tanaga bo’linadi. Tanasining oldingi qismida xitinli ilmoqchalar bilan qurollangan xartumi, xartum qini va bo’yindan iborat, haqiqiy tana bo’limida esa hamma qolgan ichki organlari joylashgan, Skrebniylarda ovqat hazm qilish organlari reduksiyalangan, shunga ko’ra ular ovqatni butun tana yuzasi orqali difftiziya holda qabul qiladi. Ularning xartumi xo’jayini ichagi devoriga yopishish uchun xizmat qiladi. Xartumdagi xitinli ilmoqlarning shakli, katta-kichikligi, soni va joylashish tartibi har xil turlarda turlicha bo’lib, skrebniylarning sistematikasini hal qilishda muhim rol o’ynaydi. Xaitumi juda harakatchan bo’lib, tez-tez qiniga kiribchiqib turadi. 51.-Fitogelmintlar. Muhim vakillari, ularning rivojlanish sikllari. Partenogenez.Fitogelmintlar o’simliklarning er usti va er osti qismidagi turli organlarida parazitlik qilib, zararlangan o’simliklar o’sishdan qoladi, so’liydi, zararlangan organlarida har xil bo’rtmalar (shishlar) hosil bo’ladi, to’qimalari emirilib, nekrozga uchraydi.O’zbekistonda fitogelmintolog olimlar olib borgan tadqiqot ishlari natijalari bo’yicha Respublikamizdagi eng muhim qishloq xo’jaligi ekinlari (g’o’za, kanop, sabzavot-poliz va mevali bog’ ekinlari, kartoshka poya nematodasi, subtropik o’simliklari) va mahsuldor hayvonlarning to’yimli oziqasi bo’lmish em-xashak ekinlari nematodalarining tur tarkibi, biologiyasi, ekologiyasi, tarqalishi, zarari o’rganildi va ularga qarshi kurash choralari ishlab chiqilib amaliyotga tadbiq etilgan va etilmoqda.O’zbekistonda fitogelmintologiya maktabiga asos solgan olimlar qatoriga O’zbekiston Respublikasi FA muxbir a’zosi A.T.To’laganov va professor E.S.Kiryanovalar kiradi.
