Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc

ßlpi milliy mahsulot (ßMM) (national product) – iste’molchilarning yil 
davomida mahsulot yaratish uchun qilgan xarajatlari qiymatini jamlash orqali, ya’ni 
mahsulotni umumiy pul qiymati aniqlanishi orqali hisoblanadi. YAlpi milliy 
mahsulotni hisoblashda jamiyatdagi iqtisodiy o’sish aniqlanadi, hozirgi paytda bu 
jarayonda yalpi va xususiy investitsiya tushunchalari qo’llanmoqdaki, ular orqali yil 
davomida qurilgan uylar, fabrika, zavod, mashinalar ifoda etiladi. 
ßMM darajalardagi farqlar (GNP gap) – potentsial va real ßMM darajalar 
orasidagi farq. 
ßMMni mavhum deflyatori narxlar indeksi (GNP implicit price deflator) – 
joriy narxlardagi ßMMni solishtirma narxlardagi ßMMga nisbatan tavsiflovchi 
ko’rsatkich yoki nominal ßMMning real ßMMga nisbati. 
ßshirin ishsizlik (hidden, latetnt, olisgeised) – ishlab chiqarish jarayonida 
ob’ektiv holda ishchilar sonini ham talab etadigan, lekin amalda ishlab chiqarishda 
ortiqcha bo’lgan ishchilar soni. 
Eksport (export) – tashqi bozorda tovarlar, xizmatlar va kapitallarni 
realizatsiya qilish maqsadida chetga chiqarish. 
Aksmonopol siyosat – monopoliya hukmronligaga qarshi qaratilgan davlat 
siyosati. Bunda qonunchilik va byudjet - pul, kredit - pul siyosatlaridan foydalaniladi. 
Bank krediti (banking credit) – daromad ( %) ko’rinishida olish maqsadida 
bank tomonidan qarzga pul berish. 
Davlat byudjeti taqchilligi (budget difficit)– davlat byudjetida xarajatlarning 
daromadlardan ustun bo’lishi byudjet taqchilligi deb ataladi. 
Ish vaqti (hours of work) – ishlab chiqarishda band bo’lgan aholining ishlagan 
vaqti hajmi. 
Monetar – siyosatga alohida e’tibor bilan qarovchi, iqtisodiyotni mablag’ 
yordamida ko’tarishni taklif etuvchi guruh. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

143 
Monopoliya – bozordagi hukmronlik. Sotuvchi yoki xaridorlar o’z iqtisodiy 
qudrati va imkoniyatlariga suyanib, boshqa bozor ishtirokchilariga o’z tazyiqlarini 
o’tkazadilar, o’z manfaatlariga to’la yo’l ochishga harakat qiladilar. Natijada raqobat 
susayib, iste’molchilar manfaatiga zarar etadi. 
Pul (money) – raqobatchilar o’rtasidagi jazolovchi shartnoma; foydani barcha 
ishtirokchilar o’rtasida taqsimlash uchun taqdim etish haqidagi shartnoma; birja 
spekulyantlarining vaqtincha birlashishi. 
Raqobat va monopoliya holatiga qarab to’rt xil bozor modeli yuzaga keladi: a) 
sof raqobatli; b) monopol raqobatli; v) oligopol raqobatli; g) sof monopolli.