Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc

3.2.Resurslarning kamyobligi 
 
Ehtiyojlarning cheksizligi bilan resurslarning cheklanganligi o’rtasidagi 
nomutanosiblik iqtisodiyotning azaliy muammosidir. 
Iqtisodiy resurslar - bu iqtisodiy rnvojlanish uchun zarur bo’lgan moddiy va 
insoniy omillarning yaxlitligidir. 
Iqtisodiy resurslarni uch toifaga bo’lish mumkin: 
1.Moddiy resurslar. Bularga tabiiy boyliklar, asbob-uskuna, mashina 
mexanizm, bino inshoat va har xil qurilmalar kiradi. Ular ishlab chiqarishning 
moddiy, buyumlashgan omilini tashkil qiladi
2.Mehnat resurslari. Bularga mehnatga layoqatli aholi kiradi. Iqtisodiyot 
uchun resurs sifatida aholining faqat soni emas, balki uning bilimi ish 
tajribasi va mehnat mahorati ahamiyatlidir. 
3.Ishbilarmonlik qobiliyati. Bu tadbirkorlarning ishning ko’zini bilishi, 
ishlab chiqarish, tijorat, bank ishi va boshqa faoliyatni samarali boshqara olishi, 
tavakkalchiligi, zarar ko’rishdan qo’rqmasligidir. 
Resurslarning so’nggi ikki turi ishlab chiqarishning shaxsiy insoniy omili 
hisoblanadi. Resurslar sarfi texnika-texnologiya darajasiga bog’liq bo’ladi. Bu
daraja qanchalik yuqori bo’lsa ehtiyojlarni qondirish shu qadar kam resurs talab 
qiladi yoki aksincha. masalan, eski texnologiya sharoitida 10 so’mlik mahsulot olish 
uchun 1 kVt elektr energiya sarf qilinsa, ilg’or texnologiya sharoitida 0,5 kVt 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

27 
sarflanadi, demak, energo resurs birligi evaziga 2 barobar ko’p mahsulot olinadi, 
Resurslarning kamyobligi umumiy xodisa. Bu ekiladigan yerlarning er osti va 
er usti boyliklarning, mehnatga yaroqli aholi sonining cheklangan bo’lishi, energiya 
resurslarining etishmasligida ifoda etiladi. Masalan, keyingi 200 yil ichida er 
yuzasida istemolchilar soni 5 marta ko’paydi, ammo er sathi, tabiiy boyliklar 
ko’paygani yo’q. Er kurrasini 72% okeanlardan, 28% esa quruqlikdan iborat, ammo 
quruqlikni ham talay qismida yashab bo’lmaydi. Chunki, qumlik, sahro, suvsiz cho’li 
biyobon, osmono’par tog’lardan iborat. Sarf etilgan er osti boyliklarni umuman 
tiklab bo’lmaydi, ammo erning o’simliklar va xayvonot olamini tiklab bo’ladi. 
Fan-texnika taraqqiyoti sharoitida malakali ish kuchi ham kamyob 
resursga aylanadi. Shunday sharoitlarda kishilar o’sayotgan ehtiyojlarni faqat 
mavjud resurslarga tayangan holda qondirishga harakat qiladilar.