Umumiy ma'lumoti tayyori. Doc

1. Bozorni liberallashtirish. Bu baholar erkinligiga o’tish bilan birga, 
raqiblarni bozorda ko’paytirish choralarini qo’llash, kichik biznesni kuchaytirish, 
chet tovarlarni ko’proq keltirish sharoitlarini kengaytirish kabilar bozorni o’zidan-
o’zi privatizatsiyasiz nodavlatlashtirib, kengaytiradi va talabni qondirish darajasini 
ko’taradi. 
2. Aktsionerli davlat — shaxsiy korxonalar yaratish, ularning faoliyat sohasini 
kengaytirish. Bunda davlatning aktsiyali kapitaldagi hissasini pasaytirib borishga 
qaratilgan 
soliq, 
kredit 
kabi 
mexanizmlar 
mavjud. 
3. Davlat iqtisodiyotiga xos nobozor muhitni ketmaket yo’q qiluvchi 
nodavlatlashtirish usullari. Bular byudjet hisobiga korxonalarning shini yaxshilash, 
davlat buyurtmasini qisqartirish, kredit qarzlardan voz kechmaslik, xususiy 
investitsiya sharoitlarini davlat korxonalariga tatbiq etishlardan iboratdir. Bu bozor 
munosabatlariga yo’l ochadi. 
 
 
10.2. Хususiylashtirishni amalga oshirish 
 
Agar xususiylashtirish keng qo’llanilsa ayrim shaxslar, sotiladigan kor-xonalar, bank, 
yangi hissadorlik jamiyatlar, chet firmalarning jamoa a’zolari mulkdorlar qatoriga 
qo’shilib boradilar va Z-jadvalda iqtisodiyotni nodavlatlashtirish usullari berilgan.
Jadvalda iqtisodiyotning nodavlatlashtirishga xos usullarini ko’rsatuvchi 
tomonlarni umumlashtirilgan holda ko’rsatishga harakat qildik. Bularni alohida-
alohida qo’llaniladi, deb bo’lmaydi. Bu, albatta taraqqiy etgan g’arb mamlakatlar 
tajribasi asosida tuzilgan. Lekin respublika sharoitlarini hisobga olgan holda bulardan 
muvaffaqiyatli foydalanish va bu bizning shakllanayotgan bozor iqtisodiyotimiz 
uchun katta foyda keltirishi mumkin. Bu to’rt usul bozor usuliga o’tgan mamlakatlarga 
xos bo’lib, ularda privatizatsiya oldindan hal qilingan. O’zbekiston uchun esa hozirgi 
asosiy vazifa — privatazatsiyani to’la amalga oshirishdir va ayniqsa hududiy mulkni 
o’rta korxonalarga ham tarqatishdir. 
Amalda yuqorida keltirilgan to’rt usul birgalikda olib boriladi. Lekin 
iqtisodiyotni nodavlatlashtirishda liberallashtirish va xususiylashtirish bir-birini 
to’ldirib keladi. Chunki, bularning o’ziga xos katta ustuvorliklari mavjud. 
Liberallashtirishni olsak, u bozor eshiklarini keng ochib qo’yadi. Bunda bozorning 
ichki tuzilishi o’zgarib boradi va iqtisodiyotning nodavlatlashuviga yordam qiladi 
hamda monopollashuvni zaiflashtiradi. Хususiylashtirish esa birdaniga bunday 
o’zgarishlarga olib kelmaydi. Chunki, faqat mulk shakli o’zgaradi, bozorda darrov 
o’zgarishlar yuz bermaydi va o’sha tovar kamchilligi, monopoliya mavjudligi, tovar 
sifatining pastligi saqlanib qolaveradi. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

75 
3-jadval