Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6- sinfi uchun darslik

183-mashq. 
Uyga vazifa. Boshlamoq, yotmoq, chiqmoq ko‘makchi
fe’llari ishtirokida so‘z qo‘shilmalari tuzing va ularni gap ichida kel-
tiring.
N a m u n a : Kechga borib laylakqor yog‘a boshladi (harakatning
boshlanishini bildiradi).
BILIB OLING.
 Nisbat va bo‘lishsizlik shakllari
yetakchi fe’l tarkibida ham, ko‘makchi fe’l tarkibida ham
kelishi mumkin. Zamon, shaxs-son qo‘shimchalari faqat
ko‘makchi fe’llarga qo‘shiladi.

---

73
184-mashq. 
Gaplarni ko‘chiring, ajratib ko‘rsatilgan ko‘makchi
fe’lli so‘z qo‘shilmalaridagi ko‘makchi fe’llar bildirgan ma’nolarni
aniqlang.
1. Unsin ostonadan hatlashi bilan paranjisini yig‘ishtirib
oldi, qarshisiga yugurib chiqqan Zumrad bilan quchoqlashib
ko‘risha ketishdi. 2. Birpasgina bo‘lsa ham... ko‘rinish berib,
notavon ko‘nglimni tinchitib ketsang, bo‘lgani. 3. Sovuq
bo‘shashgan hamon, ko‘klam daragi kelmasdan, tag‘in ayvonga
ko‘chib olar edi. 4. Umarali o‘rnidan turdi-da, tashqariga chiqib
ketdi. (Oybek)
185-mashq.
Gaplarni ko‘chiring, ajratib ko‘rsatilgan fe’llarni bir-
biriga solishtirib, farqlarini ayting, asosga fe’l shakllarining qo‘shilishiga
diqqat qiling.
1. Otamiz aravaga qo‘shilgan otni yetaklab borardi, xullas,
Zovboshiga borishimni taqiqlab qo‘yishgandi uydagilar. 2. Òog‘dan
bizga qishning yaqinlashganidan xabar beruvchi shamollar esa
boshladi. 3. Keyin ularning ham chandilgan iplarini yechib,
ayirib ola boshladik. 4. Yo‘l nishab edi. Òushib ketyapmiz.
Goho otning tuyog‘i silliq toshda sirg‘alib ketadi. 5. Bir mahal
yo‘l kengayib ketdi. (Sh. Xolmirzayev)