Umumiy psixologiya

Predmetgaqaratilganbaholarbolaningshaxsigaemas, ubajarganishuchunqo‘yiladi. Bundasub’ektemas, faoliyatningmazmuni, predmeti, jarayoni, natijasibaholanadi. SHaxsiypedagogikbaholar, aksincha, faoliyatsub’ektigategishlibo‘ladi, faoliyatdanamoyonbo‘ladiganshaxsningindividualhislatlari, uningintilishlari, ko‘nikmalaribaholanadi.

Moddiypedagogikbaholarbolalarnio‘quv-tarbiyaishidagimuvafaqqiyatlariuchunturliusullarbilanmoddiyrag‘batlanti-rishninazardatutadi. Moddiystimulsifatidapul, bolalaruchunqiziqarlinarsalarvaboshqaularningmoddiyehtiyojlariniqondiruvchinarsalarfoydalanilishimumkin. Ma’naviypedagogikbahomaqtovyokifaxriyyorliqnio‘zichigaolib, bolaharakatlariningaxloqnormalarigamosligixarakterlanadi. Natijalipedagogikbaholarfaoliyatningso‘ngginatijasigategishlibo‘lib, asosanungaurg‘uberiladi. Bundaqandayyo‘lbilanerishilganligigaqaramasdanso‘ngginatijagae’tiborberiladi. Jarayonlipedagogikbaholar, natijagaemas, jarayongategishlidir. Bundaoxirginatijagaqandayerishilganligigaemas, natijagaerishishganimaundaganligigaurg‘uberiladi. Miqdoriypedagogikbaholarbajarilganishninghajmigategishlibo‘ladi, masalan, echilganmisollarsonigae’tiborberiladi. Sifatiypedagogikbaholardabajarilganishningsifatigae’tiborberiladi.

Pedagogikbahoturlaribilanbirgabolalarnio‘quv-tarbiyajarayonigaundashningbirnechausullarimavjud. Ular: e’tibor, qo‘llab-quvvatlash, baho, tanolish, maqtov, mukofot, ijtimoiyrolini, obro‘sinioshirish.

Pedagogikbahoningmahsuldorligidegandauningbolalarta’limvatarbiyasidagiundovchirolitushuniladi. Boladao‘zinio‘zitakomillashtirishga, bilim, ko‘nikmavamalakalaregallashga, shaxsningijobiyhislatlarinishakllantirishga, xulq-atvorningijtimoiyfoydalishakllarigaintilishnikuchaytiradiganbahomahsuldorhisoblanadi. Bolashaxsiy-xulq-atvorvaintellektualtaraqqiyotidamotivatsiyatashqivaichkibo‘lishimumkin. O‘quv-tarbiyaviyfaoliyatningtashqimotivatsiyasideyilgandabolaningfaolliginitashqitomondanyo‘llabturuvchistimullarnazardatutiladi, ya’niularbolanio‘rabturganatrof-muhitdankelibchiqadivaubolanima’lumtarzdatutishgamajburlaydi. Bundayqo‘g‘atuvchilarningta’siriyo‘qotilsa, o‘quvfaolligihamsusayib, yo‘qoladi. Tashqistimullardanfarqliravishdaichkistimullarbundayfaolliknivujudgakeltirishivayo‘llabturishimumkin.O‘quvtarbiyaviyfaoliyatningichkimotivatsiyasi, tashqimotivatsiyagaqaragandakuchlibo‘lib, mahsuldorpedagogikbahodegandaboladata’limvatarbiyaningichkimotivatsiyasinivujudgakeltiradiganbahonazardatutiladi.

PedagogikbahobolaningYoshigamostanlanishizarur. PedagogikbahoYoshgaqarabo‘zgarishitendensiyalariquyidagilar: Birinchidan, Yoshulg‘ayishibilanyangibilim, ko‘nikmavamalakalarniegallashzarurliginitushunishortadi. Ikkinchidan, bolalikdayillaro‘tgansayinshaxsningma’lumhislatlariniegallashningahamiyatiortadi. Uchinchidan, kattabo‘lgansayin, ayniqsa, maktabdavridaijtimoiy-psixologikstimullarningroliortadi. To‘rtinchidan, tashqistimullargaqaragandaichkistimullarningroliortibboradi. TurliYoshdavrlaridapedagogikbahoningqulayusullarivasharoitlariniko‘ribchiqamiz.

Go‘daklikdavridagibolalarniimo-ishora, mimikavapantomimikaorqalibildiriladiganhissiy-ekspressivbaholashqo‘llaniladi. Ilkbolalikdavrida “yaxshi”, “yomon” kabiso‘zlarbilanbaholashmumkin. MaktabgachaYoshdavridahulq-atvorqoidalarigarioyaqilish, bilim, malakavako‘nikmalarninamoyonqilishbilanbog‘liqpedagogikbaholarpaydobo‘ladi. KichikmaktabYoshidagibolalarnita’limvatarbiyagaundashdahammatomonidanberilganbahoemas, balkibubolalarqadrlaydigankattalar, o‘qituvchilarvaota-onalartomonidanberilganbahomahsuldorbo‘ladi. O‘smirlikYoshidaesakattalaremas, balkitengdoshlari, do‘stlaritomonidanberilganbahoniahamiyatlidebbiladilar. Ilko‘spirinlikdavridakattalartomonidanberiladiganbahoningahamiyatiyanaortadi.