Umumiy psixologiya

AlisherNavoiymuomalaqiluvchishaxsningmahoratihaqidashundaydeydi: "SHirinso‘zko‘ngillaruchunbamisoliasaldir."

Shuninguchunhampedagogharonnutqmadaniyatigakuchlie’tiborberishi, o‘ziningpsixologik, estetik, jismoniy, axloqiyjihatlarininamunaholatdanamoyonetishimuhim. YUksaktuyg‘umadaniyatigaegabo‘lganpedagogtalabalarningkayfiyati, noxushliginidarrovfahmlaydi.

Qo‘pol, odobsizgaplargao‘rinqoldirmaslik, talabashaxsigategadiganqo‘polmuomalaqilishpedagogningfaoliyatigaputuretkazadi. Talabaahvolinitushunishungahamdardbo‘lishi, madadberishkerak. Pedagogo‘ziningpedagogikfaoliyatidaavvaloto‘g‘riso‘zbo‘lishi, ishlariniadolatbilanolibborishikerak. Buhislattarbiyachibilantalabao‘rtasidayaqinliknioshiradi, chunkiadolatinsonlarxulqinibaholovchimuhimmezondir. Zamonaviypedagoggabirginaumumiymadaniyatningo‘zikifoyaqilmaydi. Shuningdekmaxsusbilimlarvamalakalarasosidatalabalarinikuzatish, ularningo‘sishidagimuhimnarsalarnijamiyatdavujudgakelganasosiyijtimoiyg‘oyalarbilantaqqoslash, ta’lim-tarbiyajarayoninirivojlantirishyo‘llarivausullarinianiqlash, turlivositalarbilantarbiyaviyta’sirko‘rsatish, tahlilqilish, pedagogikizlanishlarvayutuqlarniilmiyjihatdanbirtizimgasolishmaqsadgamuvofiqdir. Albatta, bundapedagogtalabchan, yaxshimehribon, sabrli, bosiqvao‘zkasbiganisbatane’tiqodlibo‘lishilozim. Talabanibutunqalbibilansevadiganpedagogko‘proqtabassumqiladi, kamroqqovoqsoladi. Talabalargabilimberishbilanbirgalikdaaynivaqtdaulargao‘zxarakterinio‘tkazaoladi, ulargaodamiyliknamunasibo‘libko‘rinadi.

Pedagogningkasbgaoidmahoratinishakllantirishdapedagogik-psixologiknazariyalarningahamiyatikattadir, chunkima’naviyatimizningshakllanishidao‘z-o‘zigaegabo‘lganinsonlarfaoliyatito‘g‘risida, ulargaqo‘yilayotgantalablarhaqidazamonaviypedagogiktexnologiyalarto‘g‘risidanazariyalarpedagogikmahoratnishakllantirishningasosiymanbaibo‘libxizmatqiladi. Pedagogiktajribalarnitakomillashtirishdailmiypedagogikma’lumotlardanfoydalanishmuhimahamiyatgaega. CHunki, hozirgizamonfanvatexnikataraqqiyotipedagogningijodkorbo‘lishinifanningmuhimmuammolariyuzasidanerkinfikryuritaolishi, fanyutuqlarinitalabalargaetkazaolishivanihoyattalabalarnihamijobiyfikrlash, tadqiqotchilikishlarinio‘rgataolishinitalabqiladi. Shuninguchunpedagogavvalotadqiqodchilikishlariniolibborishivabusohadagimalakalarniegallashizarur. Pedagogilmiytadqiqotishlariniolibborishidavomida, tajribalarnito‘playdi, tahlilqiladi, ularasosidaxulosalarchiqaradi. Ushuxulosalardano‘ziningamaliyfaoliyatidafoydalanishjarayonidahozirgizamonpedagogiuchunzarurbo‘lganjudamuhimbilimlarniegallaydi.

Pedagogik mahoratni takomillashtirishda shaxsiy pedagogik izlanishning ahamiyati kattadir. Pedagog ishidagi muvaffaqiyatni kunlik faoliyatida kattalar va talabalar, ayrim guruh va yakka shaxslar bilan aloqaga kirisha olish qobiliyatini ta’minlaydi.

Aloqalar faoliyatda duch keladigan turli xil voqealarga pedagogik qoidalar nuqtai nazaridan emas, balki sharoitni hisobga olgan holda ijobiy hal etish talab etiladi.

Kengilmiysaviyagaegabo‘lish, intellektualqiziqish, yangiliknihisqilabilish, pedagogikmahoratnioshirishgaintilishpedagoggaxosxususiyatlardanhisoblanadi.

Ta’limsifatidavlatta’limstandartlarigamuvofiqbo‘lishiuchunamaliyvanazariymashg‘ulotlaro‘tkaziladi. Busohadailmiytadqiqotishlariamalgaoshiriladi.

SHaxsiyizlanishlarvailmiytadqiqotishlariniolibborishpedagogningpedagogikmahoratinitakomillashtirishningmuhimomilibo‘libhisoblanadi. Shuningdek, nazariy, milliymadaniyatvaumuminsoniyqadriyatlarni, dunyoviy, diniyilmlardanhamxabardorma’naviybarkamolbo‘lmog‘ilozim.

XalqimizningkelajagimustaqilO‘zbekistonningistiqboliko‘pjihatdanpedagogga, uningsaviyasiga, Yoshavlodnio‘qitishvatarbiyalashishigabo‘lganmunosabatigabog‘liq.

Ilmiypedagogikizlanishlarnibaholashmezonlarito‘g‘risidafikryuritilganda, avvalotadqiqotningzamonaviyligi, dolzarbligi, undanko‘zlanganmaqsadhamdanatijalarnazardatutiladi.

Pedagogshaxsiningkasbsohasidagixususiyatlaribu- talabalarnisevish, ularbilanishlashgaqiziqish, o‘zkasbigamuhabbat, pedagogiknazokat, pedagogiktasavvur, tashkilotchilikqobiliyati, haqqoniylik, dilkashlik, talabchanlik, qat’iylikvamaqsadgaintilish, vazminlik, o‘zinitutabilish, kasbiylayoqatlikvaboshqalar.

Samaralipedagogikta’sirko‘rsatishnito‘g‘ritashkiletishtalabalarbilanmuomalaqilishda, samimiymunosabatdabo‘lishgayordamberadi. Amaliypedagogikfaoliyatdailmiyg‘oyalarvapedagogiktarbiyaniqo‘llash, pedagogmehnatigako‘pjihatdanbog‘liq. Lekinbumehnatnatijalaridarholko‘rinmaydi. Uningmahsuliniko‘rishuchunyillabmehnatqilishkerak. Pedagogfaoliyatinio‘rganishshuniko‘rsatadiki, bufaoliyato‘ziningsifatko‘rsatkichlaribo‘yichahamturlichabo‘ladi. Haqiqiyfidoiypedagoglaro‘zfaoliyatidaengyaxshinatijalargaerishadilar. Tajribalinovatorpedagoglartalabalargasamaralita’limtarbiyaberishbilanbirqatordapedagogikafanidanyangiyo‘lhamochmoqdalar. Pedagogikmehnatniamalgaoshirishjarayonidaquyidagixususiyatlarnio‘zfaoliyatidaamalgaoshirishlarizarur:

Pedagogningijodkorligitalabaningijodkorliginiuyg‘otadi. Ularo‘ztalabalarinivatangasadoqatruhidatarbiyalashbilanbirgaularningqalbidaolijanobfazilatlarniqarortoptiradilar.

SHundayekan, pedagoglarningpedagogikmahoratidashaxsiyfaoliyattiziminiishlabchiqishmuhimdir. Hayot - kashfiyotlarolami. Tajriba, uslub, fikrlarrang-barang. Usamaralimehnatnatijasidaisbotvadalillarorqalitalabalarqalbigako‘chadi. Ularningtuyg‘ularigata’sirko‘rsatadi. O‘quvchilar, talabalarmuallimningfaxri, kelajagidir. SHuboisularningniyatio‘quvchilarni, talabalarnimustaqilyurtquruvchilari, muxandislari, ilmuma’rifatfidoiylarisafidako‘rishdir.

Harbirpedagognigo‘zfaoliyattiziminiishlabchiqishvaungaqat’iyamalqilishuningta’limsohasidagimuvaffaqiyatlariningmuhimomillaridanbiridir. Pedagogbirxilmetodlardadarso‘tishbilancheklanibqolmasligilozim. Aksincha, uo‘qitishmetodlarinitakomillashtirishustidatinimsizishlashizarur.