Umumiy ta'lim maktablarida o'quvchilarda qurilish chizmalarini o'qiy olish va uni bajarish ko'nikma va malakasini shakllantirish

Kurs ishining ahamiyati: Mazkur standart o’quvchilarga beriladigan bilim, ko’nikma va malakarning me’yorini belgilaydi. Mazkur ta’lim standarti chizmachilik oldiga qo’yilgan vazifalarni bajarishni ta’minlash va nazorat qilishni amalga oshiradi. O’quvchilarning grafik tayyorgarlik darajasiga qo’yilgan talablar majmuasini belgilab beradi.
“Chizmachilik” kursining mazmuni ilmiy fanlar “Chizma geometriya” va “Muhandislik grafikasi” bilan aniqlanadi.
Hozirgi zamon chizmalarini tayyorlash va o’qish uchun zarur bo’lgan bilimlardan kelib chiqib, umumiy o’rta ta’lim maktablarida grafik ta’limning mazmunini aniqlashda quyidagi tamoyillarga asoslanadi:

1. 
   Umimiy o’rta ta’lim maktab chizmachilik kursining mazmuni didaktika printsiplaridan kelib chiqib, chizmalarni o’qish va bajarish bo’yicha standartlashtirilgan(Fazoviy yechimlar uchun zarur bo’lgan chizma geometriyaning klassik metodlari bularning nazariy asosidir).
   
2. 
   Grafik va amaliy ishlar mazmunini chizmalarni o’qishga hamda ta’lim jarayonida loyihalash masalalaridan foydalanilgan holda halqaro standartlarda qabul qilingan shartlilik va simvolik belgilar bilan muvofiqlashtirishga yo’naltirish.
   
3. 
   Maktab chizmachilik ta’limi mazmuniga ajratilgan tasvirlash metodiga tegishli chizmalarni tanlashda, materiallarni texnik va amaliy mohiyati, hayotda qo’llanish ko’lami kengligi hal qiluvchi rol o’ynashini e’tiborga olish.
   

Bunday tasvirlash metodi chizmachilikda sosiy hisoblangan to’g’ri burchakli proyektsiyalash (kompleks chizma) va aksonometrik proyektsiyalar metodidir. Bulardan tashqari, bolalar tasvirlani almashtirsh, texnologik, arxitektura-qurilish va sxema-cizmalarning asoslari bilan tanishadilar.

4. 
   Chizmachilik ta’limi mazmunini tuzishda politexnik ta’lim vazifalari, turdoah predmetlar va mehnat tayyorgarligi talablarini hisobga olish.
   

“Politexnik ta’lim” tushunchasini quyidagicha izohlash mumkin.O’quvchilarga faqat politexnik bilim va malakalar beradigan alohida o’quv predmeti yo’q. O’quvchi maktabdagi barcha ta’lim-tarbiya vositalari, ayniqsa, grafik ta’lim orqali politexnik ma’lumotga ega bo’ladi.
Ta’limdagi politexnik printsip o’quvchilarni o’quv va mehnat faoliyati ob’yektlarining politexnik mazmuni hamda uning o’qituvchi tomonidan ochib berilishi va o’quvchilarning qabul qilish tizimlarni ifodalaydi.

5. 
   Grafik ta’lim mazmunida bolalarni har tomonlama rivojlantirish va tarbiyalash uchun O’zbekistonning mustaqillik davri printsiplaridan biri bo’lgan ajdodlarimiz qoldirgan ilmiy-nazariy meroslardan faxrlanish tuyg’ularini tarkib topshirishdan iborat.
   

Binobarin, fan va madaniyatning mumtoz namoyondalari qoldirgan ilmiy-nazariy meros bugungi va kelgusi avlod tafakkur doirasini kengaytirishga bevosita yordam beradi. Yuqorida ko’rsatib o’tilgan asosiy printsiplardan tashqari quyidagi shart-sharoitlarga:

• 
  hozirgi zamon fan va texnikasi, ishlab chiqarish taraqqiyoti vazifalari bilan uzviy bog’langan asosiy yo’nalishlarni o’zida aks ettira oladigan bilimlar va malakalar tizimi;
  
• 
  o’quv materiallari rivojlangan xorijiy mamlakatlar grafik ta’lim mazmuni tajribalariga mutanosibligi;
  
• 
  o’quv predmetini o’rganish uchun tanlangan mazmunning belgilangan vaqt doirasiga sig’ishi;
  
• 
  grafik ta’lim mazmunining hozirgi va istiqboldagi maktablar moddiy- texnika hamda didaktik vosita imkoniyatlariga mos kelishiga amal qilinishi lozim.