Umurtqasizlar zoologiyasidan

» 
9 , 10-orqa va qorin qon tomirlari, 11-subnevral nervlar.
Qon suyuqligi orqa qon tomirida tananing keyingi uchidan bosh 
I tomonga qarab, qorin tomirida esa uning teskarisiga qarab harakatlanadi. 
\
Bulardan tashqari qizilo‘ngach atrofidagi beshta halqasimon qon 
! tomirlari mavjud, ular qizilo‘ngachni halqa shaklida o ‘rab olib, orqa va 
I
qorin qon tomirlarini bir-biri bilan ulab turadi. Bu halqasimon qon 
; tomirlari ham qisqarib turish xususiyatiga ega. Ular qonni orqa qon 
tomiridan qorin qon tomiriga qarab haydaydi. Shuning uchun ham ulami 
soxta yurak deb ham ataladi. Ichakni o ‘rab olgan kapillyar qon tomirlar 
to'plami ozuqa moddalarini va qoldiq moddalami yig‘ib olib orqa qon 
tomiriga kelib qo‘shiladi. Terida va ayrish organlarida joylashgan 
, boshqa kapillyar qon tomirlarida esa qon kislorodga boyiydi va qoldiq 
S moddalar tozalanadi.
i 
Maxsus nafas olish organlari boMmaganligi uchun gaz almashinish 
butun teri yuzasi orqali bajariladi. Teri yuzasida kapillyar qon tomirlari 
juda qalin to ‘r hosil qiladi. Yomg‘ir chuvalchanglari ikki jinsli. Erkaklik
I 
jinsiy organi ikki juft urug‘dondan iborat bo‘lib, ular 10-11- 
Г segmentlarda joylashgan. Xaltacha shaklidagi uch juft urug‘ pufagiga 
• urug‘ yig‘iladi, so‘ngra o‘ng va chap tomon urug‘ yo‘llari orqali 15-
1 segmentdan erkaklik jinsiy teshigiga ochiladi. Urg‘ochi jinsiy organi 13- 
i

---

segmentda joylashgan bir ju ft tuxumdon va tuxum yo‘lluridan tarkib 
topgan.
Tuxum yo‘llari 14-segmentda chuvalchangning qorin tomonida 
joylashgan jinsiy teshikcha orqali tashqariga ochiladi. Bundan tashqari 
urg‘ochi jinsiy organi sistemasiga 9-10-segmentlarda joylashgan ikki 
ju ft urug‘ qabul qilgichlar ham kiradi. Chuvalchanglar qo‘shiiish vaqtida 
bittasining urug‘i ikkinchisining urug‘ qabul qiluvchi pufagiga tushadi.