Umurtqasizlar zoologiyasidan

28-mashg‘ulot. Turli xil guruhlarga kiruvchi hasharotlarning
ba'zi bir morfologik belgilari
Kerakli materiallar va jihozlar.
Turli xil hasharotlar (go‘ng 
qo‘ngizlari, beshiktervatarlar, chigirtkalar yoki temirchaklar) ning 
quritilgan kolleksiyalari. Hasharotlarning har xil tarzda tuzilgan og‘iz 
apparatlarining (suvarak, asalari, kapalak va qandalalarning og‘iz 
apparatlari) mikropreparatlari. Hasharotlarning tashqi tuzilishi, har xil 
shakldagi m o‘ylovlari, oyoqlari va qanotlarining tuzilishini aks 
ettiruvchi jadvallar, kichik qisqichlar, o ‘tkir uchli kichik qaychilar, oq 
qog‘oz 
ba'laklari, 
q o i
lupasi, 
buyum 
oynalari, 
mikroskoplar, 
binokulyarlar.
Dars maqsadi:
Turli xil guruhlarga kiruvchi hasharotlarning ba'zi 
bir morfologik belgilarini o'zaro taqqoslab o'rganish.
185

---

Identiv o ‘quv m aqsadlari:
1. Turli guruhlarga kiruvchi hasharotlarning og‘iz organlarini 
tuzilishini aytib bera oladi.
2. Hasharotlarning qanotlari tuzilish tiplarini izohlab beradi.
3. Turli guruhlarga kiruvchi hasharotlarning tashqi tuzilishi haqida 
m a’lumot bera oladi.
4. Turli guruhlarga kiruvchi hasharotlarning oyoqlari turlarini bir- 
biridan ajrata oladi.
Darsning qisqacha mazmuni.
Hasharotlarning turlari va yashash 
sharoitiga qarab, ulaming katta kichikligi har xil bo'ladi. Masalan, 
trixogrammalaming kattaligi 2 mm kelsa, tropik mamlakatlarda 
yashaydigan cho‘psimonlar turkumining ayrim turlari 33 sm gacha 
boradi. Ular juda nozik bo'lib, ucha olmaydi.
Hasharotlarning mo'ylovlari juda uzun va xilma-xil. M o'ylovlar 
asosan tuyg'u va hid bilish organlari vazifasini bajaradi.
Hasharotlarning kimyoviy hid bilish va sezgi organlari bo'lm ish 
mo'ylovlari turli-tuman bo'lishiga qaramasdan, ulami ma’lum darajada 
ayrim guruhlarga ajratish mumkin (67-rasm).