Universiteti umarov b. M., Norbekova b. Sh. Bolalar psixologiyasi
Yüklə 2,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1.4.
Bolalar psixologiyasi va psixodiagnostikasi fanining boshqa fanlar bilan aloqasi Bolalar psixologiyasi o‘z predmetini o‘rganishda umumiy psixologiya - 4 Nishonova Z., Alimova G. Bolalar psixologiyasi va uni o’qitish metodikasi . Adabiyot nashriyoti. T., 2006y.4-bet 8 ning inson psixikasi haqida qo‘lga kiritilgan yu tuqlariga asoslanadi. Masalan, umumiy psixologiyaning psixik jarayonlar, psixik holatlar, xususiyatlar, inson shaxsi va uning faoliyati haqidagi ta’limotlaridan to‘g‘ridan to‘g‘ri foydalanadi. O‘z navbatida umumiy psixologiya ham bolalar psixologiyasi- ning yutuqlariga asoslanadi. Umumiy psixologiya normal taraqqiy etgan katta yoshdagi odamlarning psixik jarayonlari va individual-psixologik xususiyatlarini o‘rganar ekan, bu psixik jarayonlar va individual -psixologik xususiyatlarning paydo bo‘lishini bilish kerak bo‘ladi. Psixik jarayonlar va shaxsiy psi xologik xususiyatlarning turli yoshdagi bolalarda paydo bo‘lishi masalasi bilan yosh davrlari psixologiyasi shug‘ullanadi. De mak, bolalar psixologiyasi bilan umumiy psixologiya hamda yosh davrlari psixologiyasi fani o‘zaro uzviy bog‘liq fandir. Bolalar psixologiyasi anatomiya va fiziologiya fanlari to monidan qo‘lga kiritilgan yutuqlardan ham keng foydalanadi. Bunda bolalar psixologiyasi xususan bolalar nerv sistema si va oliy nerv faoliyatining ma’lumotlaridan foydalanmay ish ko‘ra olmaydi. Bolalar nerv sistemasining sog‘lom rivojlanishi va me’yoriy ishlashi bola psixikasi rivojlanishining muhim shartlaridandir. Shuning uchun bolalar psixologiyasi mutaxassislari bola nerv sistemasining taraqqiyot masalalari bilan bevosita tanish bo‘lishlari lozim. Bolalar psixologiyasi pedagogika fani bilan ham yaqindan aloqadadir. Pedagogika fani yoshlarga ta’lim -tarbiya berish va ularni har tomonlama rivojlantirish haqidagi fandir. Bola lar psixologiyasi ta’lim - tarbiyaning maqsadi, yo‘l - yo‘riqlari va vazifalariga doir fikrlarni pedagogika fanidan oladi hamda unga yaqindan yordam beradi. Bolaning aqliy taraqqiyoti qonunlaridan xabardor bo‘lish turli yoshdagi bolalar bilan ta’lim - tarbiya ishlarini to‘g‘ri tashkil qilish imkoniyatini beradi. Ta’lim -tarbiya berishga yo‘naltirilgan maxsus fanlar bola lar psixologiyasi negizida ish ko‘radi. Bolalarda hosil qilinishi lozim bo‘lgan bilim, ko‘nikma, malaka va odatlarni shakllantirishda ularning psixik taraqqiyotini hisobga oladi va yondashadi. Bolalar psixologiyasi bolalar gigiyenasi, bolalardagi kasalliklarni o‘rganuvchi pediatriya va bola lar psixopatologiyasi bilan ham bog‘liqdir. Bu fanlar bolalar psixologiyasi namoyandalariga b olalar psixik taraqqiyotining normal borayotganini chuqurroq bilish va normal taraqqiyotdan burilish sabablarini aniqlash imkonini beradi. Bolalar psixologiyasi esa, o‘z navbatida, bolalarning normal psixik taraqqiyotini aniqlab berishi bilan birga shifokorlarning bola psixologiyasini yanada yaxshiroq tushunib olishlariga yordam beradi. Psixik taraqqiyotdan kechikayotgan va rivojlanishida nuqsoni bor bo‘lgan bolalar psixikasini max - sus psixologiya fani o‘rganadi. Logopediya nutq faoliyati buzilishining saba blari, mexanizmlari, belgilari, yo‘nalishlarini o‘rganadi. Defektologiya 9 fani ko‘rinishida, eshitishida nuqsoni bo‘lgan, psixik rivojlanishi orqada qolgan, aqli zaif, nutq nuqsoniga ega bo‘lgan, tayanch apparatida nuqsoni bor bolalar, serebral falaj (markaziy nerv sistemasining shikastlanishi), autizm sindromiga chalingan bolalarni o‘rganadi va korreksion ishlar olib boradi. Itimoiy psixologiya – psixologiya fanining tarmog’i bo’lib, insonlarning ijtimoiy guruhlarning o’zini o’rganish bilan shug’ullanadi. Bolalar psixologiyasi bola psixik taraqqiyotini o’rganar ekan albatta, bolalar guruhi bu guruhda bolalar o’rtasida amalga oshuvchi munosabatlarni e’tibordan chetda qoldirmaydi.Bolalar psixologiyasi, ayniqsa bolaning tengdoshlari va kattalar bilan bo’lgan muloqati va uning bola rivojlanishiga ta’sirini o’rganishga alohida e’tibor qaratadi. Bolalar psixologiyasi bola shaxsi va shaxsiy psixologik xususiyatlarining tarkib topishini o‘rganishda bolalar adabiyotidan, xususan, avtobiografik asarlardan keng foydalanadi. Har bir bola ertak eshitib ulg‘ayadi. Xalq og‘zaki ijodi, ertaklar, hikoyalar, afsonalar, matallar, masallar va boshqa janrlar bolani o‘zining sehrli olamiga е taklaydi. Bola unda katta hayotni ko‘radi, olam bilan tanishadi, jonli va j onsiz dunyoni ko‘radi. Ertaklar bola larda ijobiy xulq-atvorni mustahkamlaydi, kelajak hayotga hozirlaydi. Shunday qilib, bolalar psixologiyasi bolalarning murakkab psixik jarayonlari va shaxsiy psixologik xususiyatlarini o‘rganishda bir qator fanlarning q o‘lga kiritgan yutuqlaridan foydalanadi hamda bu fanlarga ham o‘z predmetlarini chuqurroq o‘rganishlarida yaqindan yordam beradi. 5 Yüklə 2,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|