Urganch – 2022 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti

МВСН 
 
 
МВСl 
 
 
 
 
МВА 
 
Diversifikatsiyalash 
darajasi 

---

76 
Dastlabki 
tayyorlov 
Xom-ashyo 
Butlovchi 
buyumlar 
Yig’ish 
Sotish 
Taqsimot 
7.2.-rasm. Koordinatsiyaga sarflanadigan solishtirma xarajatlarning diversifikatsiya darajasiga 
bog’liqligi 
Bog’liq bo’lmagan diversifikatsiyalashda o’rta korxonalar o’rtasida 
koordinatsiya talab qilinmaydi. Demak, kompaniya portfelidagi o’rta korxonalar soni 
ko’paygan sari boshqaruv xarajatlari ham ko’payadi. Bunga aksincha, bog’liq 
diversifikatsiyalashdagi kompaniyalarning xarajatlari o’rta korxonalar soniga va ular 
o’rtasidagi kerakli koordinatsiya darajasiga qarab ortib boraveradi. Ushbu ko’paygan 
xarajatlar bog’liq diversifikatsiyalashda katta daromadlarni ham yuqqa chiqarishi 
mumkin (8.1-jadval). 
SHunday qilib, bog’liq va bog’liq bo’lmagan diversifikatsiyalashning qaysi 
birini tanlash daromadlarni va boshqaruvga sarflanadigan qo’shimcha xarajatlarni 
solishtirish yuli bilan aniqlanadi. 
Kompaniya maxoratidan keng foydalanilsa, shuningdek, boshqaruv xarajatlari 
ham resurslarni taqsimlashda kerak bo’lgan qiymatlardan oshmasa, korxona butun 
etiborni bog’liq diversifikatsiyalashga qaratishi kerak. Xuddi shuningdek, agar asosiy 
o’rta korxonalar o’rta ixtisoslashgan bo’lib, boshqa joyda qo’llanilmasa, boshqaruv 
xarajatlari ichki bozor strategiyasini amalga oshirish uchun kerak 
bo’lgan 
qiymatlardan ortiq bo’lmasa, kompaniya bog’liq bo’lmagan diversifikatsiyalashga 
kontsentratsiyalanishi kerak. 
7.1-jadval 
Bog’liq va bog’liq bo’lmagan diversifikatsiyalashni taqqoslash 
Diversifikatsiyalash 
strategiyasi 
Amalga oshirish yullari 
Boshqaruv xarajatlarining 
manbalari 
Bog’liq 
Ichki kapital bozori. Qayta 
tarkiblashtirish 
Resurslarni taqsimlash 
O’rta korxonalar soni 
O’rta korxonalar o’rtasidagi 
koordinatsiya 
Bog’liq emas 
Ichki kapital bozori 
Qayta tarkiblashtirish 
Diversifikatsiyalashning aksi bo’lgan strategiya ikki yoki undan ko’p 
kompaniyalarni biznesning yangi imkoniyatlaridan foydalanish bilan bog’liq (masalan, 
ITTKI) qiymat, tavakkalchilik va daromadlar sohasidagi strategik alyansni tashkil 
qilishidir.