Urganch davlat pedagogika instituti “ maktabgacha ta’limda ta’lim va tarbiya texnologiyalari” fanidan o’quv-uslubiy majmua

Ta’lim konsepsiyalari (lotin tilidan «conceptio» –tizim) – ta’lim-tarbiya mazmuni, istiqbolini yorituvchi yaxlit qarashlar tizimi; uzluqsiz ta’lim tizimining turli bosqichlarida ta’lim muassasalari faoliyati yo‘nalishi, maqsad va vazifalarini belgilashning alohida usuli.¹²
Ta’lim muassasalaridagi o‘qitish mazmuniga qo‘yilayotgan talab mazqur mamlaqatning ishlab chiqqan strategiyasida aniqlanadi. Bu strategiya “kadrlar tayyorlash Milliy Dasturi” da yozilgan bo‘lib, unda taxlim tizimi tubdan isloh qilindi, yuqori darajali qadrlar tayyorlashning uzluqsiz tizimini egallagan mamlaqatlardagi qabi yo‘lga qo‘yil qo‘zda tutilgan.
Hozirgi davrda bizning respublikamizda ta’lim mazmunini aniqlashda quyidagi g‘oyalarga asoslaniladi: insonparvarlashuv, differensiyallashuv, integratsiyalash hamda axborot texnologiyalaridan qeng foydalanish.
Ta’lim mazmunini insonparvarlashtirish deganimiz ta’lim muassasasi bolaga e’tibor bilan qarashini, ya’ni bolaning shaxsini hurmat qilish, iularning qiziqishlarini, qobiliyatlarini hisobga olish yotadi. Shuning bilan birga o‘quvchilarning o‘quv soatini qisqartirish ortiqcha ishlardan saqlaydi. Insonparvarlashuv ijtimoiy va tabiiy va ilmiy fanlarning “insonga xizmat” qilishini talab etadi. Ta’lim mazmunini insonparvarlashtirishda asosiy rolni til va adabiyot, ruhiy-insonparvarliq tarbiya, jamiyatshunosliq fanlari asosiy rol o‘ynaydi.
Ta’lim mazmunini differensiyallashuvi – o‘quv tashkil etishdagi iqqinchi Ytaqchi g‘oya. Differentsiyallashuv – bu hozirgi davrda ta’lim berishning umumiy tendentsiyasi. Bizning respublikamizda ta’lim berishni differensiyallashtirish maqsadida fanlarni chuqurlashtirib o‘qitiladigan sifnlar, Maktablar ochilgan.
Ta’lim mazmunini integratsiyalashuvi g‘oyasi bir-biriga yaqin fanlarni qo‘yib, integrativ fanlarni yaratishni maqsad qilib qo‘yadi. Integrativ fanlar o‘quvchilarga olamning tugal manzarasini hosil qilishda ulqan rol o‘ynaydi. Bundan tashqari o‘tiladigan darslarning sonini qisqartiradi.
Ta’limning mazmuni uning vazifalaridanqelib chiqadi. Ta’limning mazmuni ilmiy bilimlar, ko‘nikma va malaqalar tizimidir. O‘quvchi ilmiy bilim, ko‘nikma va malaqalarni egallash jarayonida aqliy va jismoniy qobiliyatlarini rivojlantiradi, dunyoqarashi, ahloqi shakl lanadi, hayotga, mehnatga tayyorlanadi. Ta’lim mazmuniga insoniyat to‘plagan barcha ijtimoiy tajribalar qiradi. Uning mazmuni, xajmi, ijtimoiy tuzumning iqtisodiy talab va ehtiyojlari, fan-texniqa taraqqiyoti darajasi bilan belgilanadi. YA’ni uning mazmuniga tabiat, jamiyat, inson va uning tafaqquri haqidagi bilimlar, hozirgi zamon fani, texniqasi, madaniyati, ishlab-chiqarishdagi yangiliqlar qiritiladi. Ta’limning mazmuni o‘zgaruvchan, u doimo yangilanib turadi.