Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

2. Mijozlarni saqlab qolish yangilarini jalb qilishdan osonroq
Statistik m a’lumotlarga qaraganda o ‘z mijozimizni saqlab qolish
yangisini jalb qilishga ko‘ra, besh marotaba arzonroqqa tushadi.
3. Shikoyatlar turli manbalar orqali juda tez tarqaladi
Kompaniya haqidagi har qanday salbiy fikr iste’molchi tomonidan
boshqa subyektlarga yetkazilsa kompaniya obro‘sining tushish holati
15

---

kuzatiladi, shu sababli har bir korxona tushunarsiz holatlar yuzaga 
kelmasligiga, iloji boricha, harakat qiladi. Chunki salbiy xabar raketadan 
ham tez yuradi, ijobiy xabar toshbaqadan ham sekin yuradi.
4. Xaridorlarsiz biz hecb qanday biznes yurita oimaymiz
Biznes faoliyatining muvaffaqiyatli amalga oshishi har taraflama
xaridorga bog‘liq.
5. Xaridor fikridan kelib chiqib brend yutadi yoki yutqazadi
Xaridorlaming 
turli 
xususiyatlaridan 
kelib 
chiqib 
ularni
segmentlarga ajratish va maqsadli segmentni tanlab unga xizmat 
k o ‘rsatish shu bilan birgalikda xaridor ishonchini qozonish lozim.
1.4. Marketing jarayoni
M arketing jarayoni to ‘rtta elementdan iborat: strategik marketing 
tahlillari, marketing-miksni rejalashtirish, marketingni amalga oshirish 
va marketing nazorati.
Marketing jarayoni
Strategik m arketing tahlili
M arketing-m iksni
rejalashtirish
M arketingni am alga oshirish
Г~1
'•
4
/
M arketing nazorati
1.4.1-chizma. Marketing jarayonining tarkibiy tuzilishi
Marketing jarayoni ikkita katta qismga ajraladi: birinchisi, mijozlar 
uchun qiymat yaratadigan tadbirlardan iborat. Bu jarayonning eng katta 
va asosiy qismidir, va u o 'z navbatida, to ‘rt bosqichga bo‘linadi. Bunga 
javoban, kompaniya mijozlardan qiymatni q o ‘lga kiritishi lozim, bu
16

---

marketing jarayonining ikkinchi qismi hisoblanadi. Qadamlar quyidagi 
chizmada ko ‘rsatilgan (1.4.2-chizma).
Ko‘pgina hollarda marketing jarayoni quyidagicha talqin qilinadi: 
Marketing jarayoni korxona yoki finna maqsadlarini aniqlash va ularga 
erishishga yordam beradigan bir qator qadamlar majmuyidir. Korxona 
yoki finna iste’molchilarining ehtiyojlarini qondiradigan mahsulotlami 
ishlab chiqarishi va rivojlanishini bu jarayon orqali aniqlab oladi. 
Muvaffaqiyatli marketing jarayoni uchun qadamlar quyidagicha.
• missiya;
• vaziyatni tahlil qilish;
• marketing strategiyasini rejalashtirish;
• marketing miks;
• joriy qilish va boshqarish.
I. B ozorni 
iste’m oichi 
xohishi va 
ehtiyojini 
tu sh u n ish
2. M ark etin g
strateg iy asin i 
tuzish
4 _
f
------------- '
3. ln te g ra ts io n
m a rk e tin g
d a stu rin i 
s h a k lla n tirish
4. Foydali
q u rish
Bozorni. 
iste’moichi 
xohish va 
ehtiyojini 
tadqiq qilish
Zarur 
marketing 
axborotlariga 
esa bo’lish
Segmentatsiya 
va target lash: 
xizmat ko’rsatish 
uchun iste’mol- 
chilarni tanlash
Differinsiatsiya 
va pozitsiyalash
Marketing 
miksni 
shakllantirish 
va qo’llash
Maqsadli 
iste’molchilar 
va marketing 
hamkorlar 
biian kuchli 
aloqa qurish
^ 5 , Foyda olish va 
a d o latiik n i y a ra tis h
u c h u n iste ’m olchi- 
d a n q iy m atn i 
q o 'lg a k iritish
V 
----- ........ ^
Iste’moichi
qoniqishini
yaratish
Bozor ulushini 
oshirish