Urganch davlat universiteti «yengil sanoat texnologiyalari va jihozlari»

Mavzu: Yigirish korxonalari maxsulotlarining 
assortimentlari 
- 2 soat 
5- LABORATORIYA 

---

Pishitilgan 
Aralash 
Har xil elementar 
iplardan 
2. 
Kompleks ip 
Oddiy qo‘shilgan 
Bir jinsli 
Bir xil elementar 
iplardan 
Elimlangan 
Bir jinsli 
Bir xil elementar 
iplardan 
Teksturlangan 
Bir jinsli, aralash 
Bir xil elementar 
iplardan 
Har xil elementar 
iplardan 
Shakldor 
Bir jinsli, aralash 
Bir xil elementar 
iplardan 
Har xil elementar 
iplardan 
3. 
Jgutcha (chilvir) 
Oddiy pishitilgan, 
oddiy qo‘shilgan 
Bir jinsli, aralash 
Bir xil elementar 
iplardan 
Har xil elementar 
iplardan 
4. 
Tilimlangan ip 
Pishitilgan 
Bir jinsli 
Har xil elementar 
iplardan 
Bir xil tasmadan 
Har xil tasmadan 
3.7-jadval 
Ikkilamchi iplarning tasnifi 
t/r 
Iplarning turlari 
Sinfi 
Guruhi (tola tarkibi) 
Turi 
1. 
Pishitilgan 
Oddiy 
Shakldor 
Chirmovuqli 
Bir jinsli 
Aralash 
Har xil jinsli 
Bir jinsli 
Aralash 
Har xil jinsli 
Bir jinsli 
Har xil jinsli 
Bir xil tolalar 
aralashmasidan 
olingan ip 
Har xil tolalar 
aralashmasidan 
olingan ip 
Har xil tolalar 
aralashmasidan 
olingan ip 
2. 
Kompleks 
pishitilgan iplar 
Oddiy pishitilgan 
Teksturlangan 
(katta hajmli) 
Shakldor 
Bir jinsli 
Har xil jinsli 
Bir jinsli 
Bir jinsli 
Har xil jinsli 
Bir xil elementar 
iplardan 
Har xil elementar 
iplardan 
Bir xil elementar 
iplardan 
Bir xil elementar 
iplardan 
Har xil elementar 
iplarda 
3. 
Qurama (aralash 
iplar) 
Birlamchi iplardan 
Ikkilamchi iplardan 
Birlamchi va 
ikkilamchi iplardan 
Har xil jinsli 
Har xil jinsli 
Har xil jinsli 
Har xil iplar 
qo‘shib olinadi 

---

Laboratoriya ishining maqsadi: 
Talabani o‘quv laboratoriyasidagi havfsizlik 
qoidalari, ishlab chiqariladigan ip assortimenti bilan tanishtirish va yigirish sistemalarini 
o‘rgatishdir. 
Laboratoriya darsi uchun kerak bo‘ladigan anjomlar va materiallar: 
Tasdiqlangan 
texnika havfsizligi qoidalari. Tanda, arqoq, trikotaj iplari namunalari, matolar. Yigirish 
sistemalari plakati. 
 
Topshiriq 
1.
Yigirish va yigirilgan ip turlari. 
2.
Yigirish sistemalari bilan tanishing. 
3.
Paxta tolasini yigirish sistemalarini o‘rganib, karda, qayta tarash va apparat 
sistemalarida tayyorlanadigan iplarga izoh bering. 
Uyda: 
Laboratoriya ishi bo’yicha hisobot tayyorlang. 
Asosiy ma’lumot 
Vazifaning birinchi savolida 
o’qituvchi talabalarni turli assortimentdagi iplar bilan 
tanishtiradi: yakka ip, pishitilgan ip, xom ip, bo’yalgan ip, melanj ip, tanda ip, arqoq ip va 
h.k. Ular ishlatilishiga qarab xam farqlanadi: tikuv iplari, texnik, poyabzal, kashta ipi va 
trikotaj tayyorlashda ishlatiladigan iplar. Yigirilgan iplarning asosiy qismi, to’quvchilikda 
matolar olishda ishlatilib u 75% ni, trikotajda 14%ni, tikuv iplari esa 2,5%ni tashkil etadi. 
Qolganlari attorlik va jun buyumlarini ishlab chiqarishda qo’llaniladi. Talaba bu iplarni to’liq 
tavsifini daftarda qayd etadi. 
Yigirish 
- bu bir necha texnologik jarayonlarning majmuasi bo’lib, unda nisbatan 
turlicha uzunlikda va notekislikdagi tolalardan ma`lum talablarga javob beruvchi bir tekis, 
pishiq va uzun ip olish vazifasi amalga oshiriladi. 
Tolalardan ip yigirish tosh davridan ma`lum bo’lib, quyidagi rivojlanish bosqichlarini 
bosib o’tgan: 

qo’lda aylantiriladigan urchuqda ip olish; 

osma urchuq yordamida ip olish; 

g’ildirakli charx yordamida, ya`ni mexanik moslama yordamida ip olish; 

davriy ishlaydigan mashinada ip olish; 

uzluksiz ishlaydigan mashinada ip olish. 
Yuqoridagi usul yordamida Osiyo va Misrda paxtadan, Ovro’pada esa jun va zig’ir 
tolalaridan ip yigirilgan.