Јурилиш материаллари ва конструкциялрини тадіиі этиш ва
Yüklə 24,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Element
Izotop Yarim yemirilish davri β-zarrachalarning maksimal energiyasi, Mev γ-kvontlar energiyasi, Mev Kobalt So60 5,3 y. 0,39 2,168 Seziy SS137 33 y. 1,17 0,661 Iridiy Iz 192 74,3 kun 0,673 1,06 Tuliy Tu 170 130 kun 0,97 0,084 Yevropiy Eu 152 12,7 y. 1,49 1,405 Radioaktiv nurlanishlar manbalarining asosiy xarakteristikalari tavsiflari zarrachalar energiyasi, yarim yemirilishi davri va faollik hisoblanadi. Yadro zarrachalari elektromangit nurlanish va kvanitlari energiyasi elektron – voltlarda (ev) o‘lchanadi. Elektron – volt – elektronlarning 1 v ga teng patensiallar ayirmasidan o‘tishi natijasida olgan energiyasidir. Nurlanish oqimi zichligi vaqt birligi ichida birlik yuza orqali o‘tuvchi elektromagnit nurlanishlarining zaradlangan zarrachalari yoki kvantlari soni ifodalanadi va α / sek m 2 yoki γ /sek. m 2 da o‘lchanadi. Nurlanish intensivligi nurlanish yo‘nalishiga perpendikular joylashgan yuza birligiga 1 sekund ichida nurlanishda hosil bo‘ladigan energiya bilan ifodalanadi va vt/m 2 da o‘lchanadi. Rentgen va γ- nurlarining modda bilan o‘zaro ta’siri. Ionlashuvchi nurlanishlarning biror muhitdan o‘tishida ularning kvantlari muhit moddasi bilan o‘zaro ta’sirlashadi, buning natijasida energiya va ular xarakatining yo‘nalishi 235 o‘zgaradi, ya’ni ular sochilishi, yutilishi va modda bilan o‘zaro ta’sirlanishining boshqa jarayonlari bilan birga ketishi mumkin. γ - kvantlarning 5 Mev dan ortmaydigan energiyasida ikki asosiy jarayon fotoelektrik yutilishi va kompton sochilishi (Komptonning sochilish nazariyasiga muvofik, 8.2. - rasm) o‘rinlidir. Fotoelektrik yutilishi shunday bir jarayoni ifodalaydiki, bunda γ – kvantning butun energiyasi atomning elektron qobig‘idan elektronni urib chikarishida sarflanadi. Bunday hodisa, agar γ – kvant energiyasi elektronning atom elektron qobig‘idagi bog‘lanishi egergiyasidan ortiq bo‘ladigan sharoitda kuzatilishi mumkin. Urib chiqarilgan elektron atomning elektron qobig‘idan γ – kvant va elektronnning atomdagi bog‘lanish energiyasi orasidagi farqiga teng energiya bilan uchib chiqadi, bo‘shagan qobiq esa eng yaqin turgan tashqi elektron bilan to‘ldiriladi. γ – kvantlarning o‘zaro ta’siri ko‘p jihatdan yadroga yaqin qobiqdagi elektronlar bilan yuz beradi va fotoelektrik yutilishning chiziqqli koeffitsiyenti orqali ifodalanadi: τ = cz m λ n , bu yerda: S – γ – kvantning tezligi; z – elementning tartib raqami; λ – to‘lqin uzunligi; m,n – nurlanish energiyasini hisobiga olgan holda aniqlanilgan koeffitsiyentlar. γ - nurlarning Kompton sochilishi elastik sharlarning to‘qnashishiga o‘xshash γ - kvantlarning modda atomlari elektronlari bilan elastik to‘qnashishi kabi qarab chiqiladi. γ - kvant juda katta tezlikda atom elektroniga o‘riladi, energiyasining bir qismini yo‘qatadi va urilishi natijasida dastlabki yo‘nalishdan og‘adi. Bunday γ - kvant endi sochilgan γ - kvant deyiladi. γ - kvant energiyasining ma’lum bir qismini olgan elektron atomlar uchib chiqadi va kompton yoki qaytarish elektroni deb ataladi. Yüklə 24,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|