Јурилиш материаллари ва конструкциялрини тадіиі этиш ва

3.7-
rasm. Dеraza o‘rni bo‘lgan dеvor 
ponеlini ekssеntritsitеt е
0
 bo‘lganda 
nomarkaziy sig‘ishga sinash sx
еmasi:
1–taqsimlovchi to‘sin; 2–sharnir;
3–
tеkislovchi qatlam; 4–panеl. 

---

112 
Konstruksiya ishining vaqt o‘tishi bilan o‘zgarishi.
Konstruksiyalardan 
foydalanish jarayonida tashqi ta’sirlar ta’sirida materillar xossalarining o‘zgrishi yuz 
beradi, shuningdek choklar va elementlar birikmalarining buzilishi sodir bo‘ldi. 
Masalan, tashqi havo temperaturasining yillik va sutkalik o‘zgarishlari issiqlikni kam 
o‘tkazuvchi materiallarda (betonda) asta-sekin konstruksiyaning ichiga singib 
kiruvchi issiqlik to‘lqinlarini yuzaga keltiradi. Temperaturaning notekis taqsimlanishi 
notekis kuchlnishlar maydonini vujudga keltiradi, bu esa ko‘pincha beton va 
temirbeton konstruksiyalarda yoriqlar paydo bo‘lishiga olib keladi. 
Hammaga ma’lumki, inshootlarda betonning mustahkamligi vaqt o‘tishi bilan 
ortadi. Biroq noqulay sharoitlarda (yangi yotqizilgan beton temperaturasi pastligi, 
betonning yetarlicha namlanmaganligi, yoz sharoitida tashqi havo temperaturasining 
yuqoriligi va namligi pastligi, qishda temperaturaning pastligi, agressiv muhitning 
ta’siri va sh.k.) beton mustahkamligining orta borishi faqat sekinlashibgina qolmay, 
balki butunlay to‘xtab qolishi ham mumkin, ba’zan esa betonning mustahkamligi 
pasayib ketishi ham mumkin. 
Bino va inshootlarni montaj qilishda hamda ularni foydalanishga topshirishda 
konstruksiyaning dastlabki ishlashi uchun xos bo‘lgan egilishlar va ko‘chishlarning 
paydo bo‘lishi bilan kuzatiluvchi birikmalarda va bog‘lanishlarda siljishlar va plastik 
deformatsiyalar yuzaga kelishi mumkin. 
Konstruksiya ishining baholanishi sanab o‘tligan omillarning hammasini 
to‘g‘ri hisobga olishga bog‘liq. Shuning uchun konstruksiya, ayrim elementlar yoki 
birikmalarning haqiqiy ish sharoitlari tegishli sinovlar o‘tkazish yo‘li bilan 
aniqlashtirishni talab etadi.