Јурилиш материаллари ва конструкциялрини тадіиі этиш ва
Yüklə 24,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.10-rasm. Eng sodda moslamalar yordamida egilish kattaligini aniq lash sxеmasi
- 3.11- rasm. N.N.Maksimov progibomеri (egilishni o‘ lchagichi)ning sxеmasi
|
3.3.1. Ko‘chishlarni aniqlash
Konstruksiyaning bir nuqtasini uning qo‘zg‘almas bir boshqa nuqtasiga nisbatan ko‘chishini o‘lchash uchun, ya’ni egilishlarni o‘lchash uchun oddiy moslamalar va maxsus asboblardan foydalanish mumkin. Ular sinashlarning talab etilgan aniqligini, mumkin bo‘ladigan egilish kattaligini va boshqa omillarni hisobga olgan holda tanlab olinadi. Katta o‘lchash aniqligi talb etilmagan va egilish ancha katta qiymatga yetgan hollarda oddiy moslamalar va qurilmalar qo‘llaniladi. Bunda ikkita reykadan foydalaniladi, ulardan biri qo‘zg‘almas, ikkinchisi tekshirilayotgan konstruksiyaga mahkamlangan bo‘lib, u bilan birga ko‘chiydi. Ikkala reykaga chizilgan to‘g‘ri chiziqlar bir biriga nisbatan ko‘chishiga qarab, egilishning kattaligi to‘g‘risida fikr yuritiladi (3.10-rasm). 3.10-rasm. Eng sodda moslamalar yordamida egilish kattaligini aniq lash sxеmasi: a–ikkita rеya yordamida; b–planshеt yordamida; 1–qo‘zg‘almas rеyka; 2–qo‘zg‘aluvchi rеyka; 3–r еykalardagi to‘g‘ri chiziq; 4–sinalayotgan buyum; 5–strubtsina; 6–qalam; 7–plansh еt qog‘ozi bilan. 116 3.11- rasm. N.N.Maksimov progibomеri (egilishni o‘ lchagichi)ning sxеmasi: 1–korpus; 2–shkiv; 3–disk; 4–ko‘rsatkich str еlka; 5–shkala; 6–rolik; 7–diskning aylanish o‘qi; 8–rostlovchi vint; 9–rolikni diskka sig‘uvchi disk. Yanada aniq natijalarni olish uchun maxsus o‘lchov asboblaridan foydalaniladi. Bunday asboblar qatoriga Aistov, Yemelyanov, Maksimovning progibomerlari (egilishni o‘lchagichlari) va boshqalar kiradi. Ular orasisda Maksimov progibomeri keng qo‘llanilmoqda. U korpusdan (3.11-rasm) iborat bo‘lib, uning ichida o‘qda aylanuvchi shkiv bilan mahkam biriktirilgan disk joylashgan. Disk kichik rolik bilan biriktirilgan bo‘lib, uning o‘qi ko‘rsatkich strelka bilan tugaydi. Progibomerning shkalasi 100 bo‘limga ajratilgan, bu konstruksiyaning 1 sm ga chiziqli ko‘chishiga mos keladi. Progibomer sinalayotgan konstruksiyaga strubsina yordamida mahkamlanadi. Asbobning shkifi orqali ingichka sim o‘tkazilib, uning bir uchi konstruksiyaga mahkamlanadi (agar asbob ustunda joylashtirilgan bo‘lsa) yoki qo‘zg‘almas nuqtaga mahkamlanadi (agar asbob konstruksiyaning o‘ziga mahkamlanib o‘rnatilsa), ikkinchi uchiga esa yuk osiladi (3.12-rasm). Egilish paydo bo‘lganda sim shkifni aylantiradi, u esa disk va u bilan biriktirilgan rolik yordamida strelkani buraydi. Uncha katta bo‘lmagan ko‘chishlarni (10 mm gacha) o‘lchash uchun progimomer sifatida o‘lchash texnikasida keng tarqalgan indikatordan foydalanilishi mumkin (3.13-rasm). Bu indikator tishli kesim bo‘lgan metall sterjen o‘tkazilgan korpusdan iborat. Sterjen o‘z o‘qi bo‘ylab ko‘chib, tishli sektorni va tishli g‘ildirak (shesternya)ni aylantiradi, shesternya ko‘rsatkich strelka bilan birlashtirilgan. |