Јурилиш материаллари ва конструкциялрини тадіиі этиш ва

2.5-rasm. Uzoq muddatli siqish uchun richagli-prujinali qurilma sxemasi: 1–payvand rasa;
2–ustun; 3–tayanch beshmoqlar; 4–sinalayotgan namuna; 5–richag o‘qi; 6–richag; 7–prujina; 
8–vint; 9–domkrat. 
 

---

94 
Namunani botirish domkrat vinti yordamida amalga oshirilib, domkrat 
yuritmasi dastagi aylantirilganda prujinani berilgan kuchlanishgacha siqadi. Ishchi 
prujina kuchlanishi richagning katta yelkasi va yuqori tayanch boshmoqlari orqali 
namunaga uzatiladi. Namunaning deformatsiyalarini o‘lchash indikatorlar yordamida 
amalga oshiriladi. 
Qurilma o‘lchamlari 200x200x800 mm bo‘lgan namunalarni sinash uchun 
foydalanilishi mumkin. Richagli qurilma tomonidan amalga oshirilayotgan 
kuchlanishni tariflash namunaviy dinamometr yordamida amalga oshiriladi, bu 
dinamometr tekshirish paytida namuna o‘rniga o‘rnatiladi. Betonni 100 t gacha 
kuchlanish bilan uzoq vaqt siqib turish uchun shung o‘xshash konstruksiyaga ega 
bo‘lgan richagli prujinali qurilma ham ishlb chiqilgan. 
Betonni cho‘zishga uzoq muddatli sinash uchun 5 t gacha kuchlanish beruvchi 
prujinali qurilmadan foydaolaniladi. Qurilma (2.6-rasm) payvandlangan metall 
ramadan, tortqili ikkita tutqichdan, yuqori va quyi tayanchli prujinalardan tashkil 
topgan. 100x100x1480 mm o‘lchamli namuna rama ichiga joylashtriladi va 
tutqichlarda mahkamlanadi. Namunaga cho‘zuvchi kuchlanish prujina yordamida 
vujudga keltiriladi, u shturval aylanganda siqladi va tutqich bilan tortqini yuqoriga 
siljitadi. Quyi tutqich qo‘zg‘almas blgani hamda yuqori tutqichning siljishi namunani 
cho‘zadi. 
 
 
 
 
 
2.6-rasm. Uzoq muddatli cho‘zish uchun qurilma sxemasi:
1–payvand rama; 2–pastki tortqi; 
 
3–pastki tutqich; 4–sinalayotgan namuna; 5–yuqorigi tutqich;
6–yuqorigi tortqi; 7–shturval; 8–prujinaning pastki tayanchi;
9–prujina; 10–prujinaning yuqori tayanchi.