Јурилиш материаллари ва конструкциялрини тадіиі этиш ва

3.1-rasm. Tayanch konstruksiyasiga misollar:
a–qo‘zg‘aluvchi tayanch; b–qo‘zg‘aluvchi 
pichoqli tayanch; v–qo‘zg‘almas pichoqli tayanch; g–qo‘zg‘almas tayanchlar; 1–po‘lat plastina; 
2–katok; 3–beton; 4–burchaklik po‘lat; 5–payvand chok
. 
Bir oraliqli erkin tayangan to‘sinlar sifatida hisoblangan to‘sin, ferma va to‘sin 
plitalari sinashda ikki sharnirli tayanchni nazarda tutuvchi tayanish sxemasi qabul 
qilinadi, bu tayanchlardan biri buyum o‘qi bo‘ylab erkin ko‘chishiga yo‘l qo‘yishi 
kerak. 3.1-rasmda tayanchlar konstruksiyalariga misollar (namunlar) keltirilgan. 
Buyumning chetlaridan sharnirli tayanchlarning markazigacha bo‘lgan 
a 
masofani (3.2-rasm) egilayotgan elementning oraligi bo‘yicha o‘lchanadigan 
loyihada qabul qilingan eng kichik tayanish uzunligining yarmiga teng qilib qabul 
qilinadi. Konsol sifatida hisoblangan buyumlarni sinashda, buyumning bir uchi 
siqilgan, ikkinchi uchi esa erkin bo‘lishi kerak. Siqib qo‘yilgan tayanchlarda 
buyumning uchidan pastki tayanch markazigacha bo‘lgan 
a
2
 
masofani (3.3-rasm) 
loyihada qabul qilingan eng kichik siqish uzunligining 5/6 qismiga teng qilib qabul 
qilinadi; yuqori tayanchning markazigacha bo‘lgan 
a
1
 
masofani o‘sha uzunlikning 1/6 
qismiga teng qilib olinadi. 

---

109 
3.2-rasm. Ikki tayanchdagi to‘sinni 
sinash sx
еmasi: 1–qo‘zg‘aluvchi tayanch;
2–qo‘zg‘almas tayanch; 3–taqsimlovchi 
to‘sin; 4–sinalayotgan to‘sin. 
Ikki yo‘nalishda ishlovchi va to‘rtta burchagi bo‘yicha tayangan plita va panellarni 
sinashda buyumning tayanchlarda erkin burilish, shuningdek uchta tayanchning 
to‘rtinchisiga nisbatan erkin gorizontal ko‘chishi imkoni ta’minlangan bo‘lishi kerak. 
Plitaning to‘rtta burchagi bo‘yicha tayanish sxemasi 3.4-rasmda keltirilgan.