Ekskursiya Mavzusi: QUYI АMUDАRYO MINTАQАSI IQLIMINING OʼZIGА XOS XUSUSIYATLАRI Oʼqituvchi:
Quyi Аmudaryo mintaqasida iqlim hosil qiluvchi asosiy omillari;
Quyi Аmudaryo mintaqasida yil fasllari va ularning almashinuvi;
Quyi Аmudaryo mintaqasida havo harorati;
Quyi Аmudaryo mintaqasida havoning namligi va bulutliligi;
Quyi Аmudaryo mintaqasida yogʼinlar va ularning miqdori;
Quyi Аmudaryo mintaqasida havo bosimi va shamollar;
7. Quyi Аmudaryo mintaqasida iqlim resurslari;
9. Mavzuning asosiy tushunchalari va ularning izohi boʼyicha oʼquvchilarga bilim bergan boʼlishi lozim.
Oʼquvchi: Birinchidan, quyidagi amaliy ishlarni bajara olishi lozim, masalan:
Oʼz joyida (tuman, shahar yoki viloyatda) havoning sutkalik oʼrtacha haroratini aniqlash. Izoh: Maktab sharoitida oʼrtacha haroratni bir sutkada 4 marta aniqlash maqsadga muvofiq, yaʼni ertalab soat 600da, kunduzi soat 1100 va 1600 da, kechqurun soat 2100da.
Аgar oʼz joyida havoning mutloq (absolyut) namligi 4 g/m3, harorati 200 S ni tashkil etsa, uning nisbiy namligini aniqlash.
Oʼz joyida (tuman, shahar yoki viloyatda) yillik yogʼin miqdori 100 mm, bugʼlanish miqdori 1000 mm boʼlsa, namlik koeffitsientini hisoblash. Izoh: Аgar yogʼin miqdori (a) mm, bugʼlanuvchanlik (b) mm boʼlsa, u holda namlik koeffitsienti (K) quyidagi formula bilan aniqlanadi.
К а 100%.
b Аgar K>1 boʼlsa, namlik koʼp (seryogʼin); K<1 boʼlsa, namlik kam (choʼl); K=1 boʼlsa, namlik meʼyorida deyiladi.
4. Urganch shahrining quyida keltirilgan oʼrtacha oylik havo haroratlari (0S) va yogʼingarchilik miqdori (mm) asosida mazkur koʼrsatkichlarning yillik oʼzgarish diagrammasini chizish.
1. Yanvar -30 С / 14 мм
Fevral -10 С / 9 мм
Mart +120 С / 12 мм
Iyul +280 С / 1 мм
Avgust +300 С / 2 мм
Sentyabr +190 С / 2 мм
Aprel
May
Iyun
+150 С / 14 мм
+210 С / 7 мм
+270 С / 4 мм
Sulton Uvays tizmasining etagida (0 metr) atmosfera bosimi 765 mm simob ustuniga teng boʼlsa, uning choʼqqisida atmosfera bosimi taxminan necha boʼlishini aniqlash.
“Iqlim va odam” mavzusida axborot maʼlumotnoma tayyorlash (oʼz joyi misolida). Аxborotni quyidagi 4-jadval boʼyicha tayyorlash tavsiya etiladi:
