Üst-nin Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq
ÜST-nin “Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və
Yüklə 1,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.1. Konkret tibb müəssisəsi səviyyəsində metodikanın tətbiqi
- ÜST-nin "Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi metodikası"
- Cədvəl 1. Tibbi yardımın keyfiyyətinin ilkin qiymətləndirilməsinin giriş meyarları
- Əsas müdaxilələr və ya intensiv terapiya şöbəsinə yerləşdirilmə
- Həyat üçün təhlükəli hallar
- 2.1.4. Məlumatların toplanması və istifadəsi
- Cədvəl 3. Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının indikatorları Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadları
- Ağır mamalıq fəsadlarına hamiləlik, doğuş və zahılıq dövründə həyat üçün təhlükə yaradan hallar
- Həyat üçün təhlükə yaradan halları olan qadınlar
- Ağır mamalıq fəsadlarının nisbəti
- Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının nisbəti
- Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının ölüm hallarına olan nisbəti
- Perinatal nəticələrin indikatorları
|
2. ÜST-nin “Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi metodikası”nın tətbiqi ÜST-nin ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmalarının tədqiqi metodikası 3 mərhələ üzrə tətbiq olunur: (1) ilkin qiymətləndirmə (və ya təkrar qiymətləndirmə); (2) vəziyyətin təhlili və (3) səhiyyə xidmətlərinin təkmilləşdirməsi ilə əlaqədar tədbirlər. Burada 1-ci və 2-ci mərhələ təsvir edilsə də, 3-cü mərhələ Şəkil 1- də metodikanın konseptual quruluşuna daxili edilib. Metodika ayrı-ayrı tibb müəssisələrində, şəhər/rayon səhiyyə xidmətləri səviyyəsində və ya ölkənin bütöv səhiyyə sistemini əhatə etməklə tətbiq oluna bilər. Aşağıda metodikanın ayrı-ayrı tibb müəssisələrində tətbiqi üçün müvafiq prosedurlar təsvir edilib. Bu kitabçanın 4-cü bölməsində isə metodikanın şəhər və ya rayon səviyyəsində tətbiqinə dair əlavə məlumat verilib. 2.1. Konkret tibb müəssisəsi səviyyəsində metodikanın tətbiqi 2.1.1. ÜST-nin “Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi metodikası”nda istifadə edilən terminlər Burada ölümlə nəticələnməyən hamiləlik/mamalıq ağırlaşmalarının tədqiqi metodikasında geniş istifadə edilən terminlərin Hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarında tibbi yardımın keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi. ÜST-nin "Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi metodikası" 7 izahı verilib. Əlavə 1-də verilmiş izahlı lüğətdə klinik halların ölümlə nəticələnməyən hamiləlik/mamalıq ağırlaşmalarına aid edilməsinin meyarları təqdim edilib. Hamiləliklə bağlı ciddi ağırlaşmalar “həyat üçün potensial təhlükə yaradan hallar” kimi müəyyən edilir. “Həyat üçün potensial təhlükə yaradan” klinik hallarda çox geniş bir kateqoriyadır və qadının həyatına hamiləlikdə, doğuş zamanı və hamiləliyin bitməsindən sonra təhlükə yaradan bir çox xəstəlikləri özündə ehtiva edir. ÜST-nin Ana Ölümləri və Xəstəliklərinin Təsnifatı üzrə İşçi Qrupu həyat üçün potensial təhlükə törədən halların siyahısını tərtib etmişdir (7). Bu kitabçada həyat üçün potensial təhlükə yaradan beş klinik hal daxil edilib: – ağır postpartum (doğuşdan sonra) qanaxma, – ağır preeklampsiya, – eklampsiya, – sepsis/ağır sistem infeksiyası və – uşaqlığın cırılması. Hamilə qadınların sağlamlığına əlavə təsir edən, lakin hamiləliklə bağlı ağırlaşmaların və ya mamalıq fəsadlarının baş verməsinə səbəb olmayan xəstəliklər və ya hallar yanaşı xəstəliklər kimi qeyd edilir (11) (ətraflı məlumat üçün Bölmə 2.1.4-ə baxın). Əsas müdaxilələr həyat üçün təhlükə yaradan və həyat üçün potensial təhlükə hesab olunan halların müalicəsində istifadə edilən tədbirlərdir. Bu kitabçada qan preparatlarının transfuziyası, intervensional radiologiya və laparotomiya (qeysəriyyə kəsiyi əməliyyatı istisna olmaqla, histerektomiya və qarın boşluğunda aparılan digər təcili cərrahi müdaxilələr) məhz əsas müdaxilələr kateqoriyasına daxil edilib. İntensiv terapiya şöbəsinə köçürülmə xəstənin 24 saat ərzində tibbi nəzarət, mexaniki ventilyasiya və vazoaktiv preparatların yeridilməsini təmin edə bilən şöbəyə qəbuludur. Ana ölümü hamiləlik zamanı və ya hamiləliyin bitməsindən sonra 42 gün ərzində hamiləliyin müddətindən və lokalizasiyasından asılı olmayaraq, təsadüfi səbəblər istisna olmaqla, hamiləliklə əlaqədar və ya hamiləlik fonunda ağırlaşmalar səbəbindən (12) baş verən qadın ölümüdür. Ölümlə nəticələnməmiş hamiləlik və mamalıq ağırlaşması halı dedikdə hamiləlik, doğuş və ya hamiləliyin bitməsindən sonra 42 gün ərzində yaranmış ağırlaşmalar nəticəsində ölümə yaxın olan, lakin sağ qalan qadının klinik halı nəzərdə tutulur (7,11). Praktik baxımdan isə həyat üçün təhlükə yaradan vəziyyətdən sağ çıxmış (məs., orqan çatışmazlığı, postpartum qanaxma) qadınlar ölümlə nəticələnməyən hamiləlik və ya mamalıq ağırlaşması keçirmiş qadınlar adlanırlar. Ağır hamiləlik fəsadları isə özündə həm ana ölümü hallarını, həm də ölümlə nəticələnməyən hamiləlik və ya mamalıq ağırlaşmaları ilə müşayiət olunan halları cəmləşdirir. Proses göstəriciləri isə səhiyyə sistemində tətbiq olunan prosedurların qiymətləndirilməsi üçün istifadə olunur. Burada proses göstəriciləri ağır fəsadların profilaktikası və müalicəsi məqsədilə istifadə edilən əsas müdaxilələrin qiymətləndirilməsi üçün nəzərdə tutulub. Əsas müdaxilələrin istifadəsi barədə toplanan məlumat sübuta əsaslanan tövsiyələrin reallıqda tətbiqi vəziyyətini dəyərləndirməyə imkan verir. Mama-ginekoloji şöbələr dedikdə, burada hamiləlik, doğuş və zahılıq dövründə ciddi ağırlaşmaları olan (məs., intensiv terapiya və ya reanimasiya şöbələri, cərrahi bərpa şöbələri, təcili tibbi yardım şöbələri, qan bankı, abort otaqları və s.) qadınlara tibbi xidmət göstərən şöbələr nəzərdə tutulur. Hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarında tibbi yardımın keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi. ÜST-nin "Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi metodikası" 8
tədqiqi ilə bağlı yanaşmanın konseptual alqoritmi Hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarında tibbi yardımın keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi. ÜST-nin "Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi metodikası" 9
Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik və mamalıq ağırlaşmalarının tədqiqi metodologiyasının tətbiqi üçün ilk addım ağır fəsadları olan qadınları müəyyənləşdirməkdir. Məlumatların toplanılmasını və istifadəsini asanlaşdırmaq məqsədi ilə və faydalı nəticələr əldə etmək üçün hamiləliklə əlaqədar ağır fəsadları olan qadınlardan ancaq zəruri məlumatları toplamaq lazımdır. Cədvəl 1-də ilkin qiymətləndirmənin giriş meyarları sadalanıb. Bunlar hamiləlik və doğuş zamanı, doğuşdan və ya abortdan sonra 42 gün ərzində siyahıda sadalanan hər hansı vəziyyətlə əlaqədar tibbi müəssisəyə qəbul olunan və ya tibbi müəssisələrdə qaldığı zaman sadalanan vəziyyətlərlə rastlaşan qadınlara aiddir. Bu pozuntular hamiləliklə əlaqədar deyilsə (yəni hamiləlik zamanı, ya da hamiləlikdən sonrakı 42 gün ərzində baş verməyib), qadın bu qrupa daxil deyil. Tibbi müəssisəyə ölü vəziyyətdə qəbul olunan və ya qəbul zamanı ölən qadınlara da aiddir, çünki belə hallar çox güman ki, tibbi yardımın ləngiməsi ilə əlaqədardır. Uyğun olub- olmaması fəsadların baş verdiyi gestasion yaşla məhdudlaşdırılmır (yəni abortdan və ya ektopik hamiləlikdən sonra hər hansı giriş meyara uyğun qadınlara da aiddir).
Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi aşağıdakı hallarda aparılmalıdır: Ağır dərəcəli mamalıq fəsadları • Zahılıq dövrünün ağır qanaxmaları • Ağır preeklampsiya • Eklampsiya • Sepsis və ya ağır dərəcəli sistem infeksiyası • Uşaqlığın cırılması • Abortdan sonrakı ciddi ağırlaşmalar;
• İntensiv terapiya və ya reanimasiya şöbəsinə qəbul • İnvaziv radiologiya • Laparotomiya (histerekomiya daxildir, qeysəriyyə kəsiyi əməliyyatı istisnadır) • Qan preparatlarının transfuziyası;
• Ürək-damar çatışmazlığı – Şok, ürək dayanması (nəbzin/ürək döyüntülərinin olmaması və huşun itirilməsi), vazoaktiv dərmanların fasiləsiz infuziyası/inyeksiyası, ürək- ağciyər reanimasiyasının aparılması, ağır dərəcəli hipoperfuziya (qanda laktatın səviyyəsi >5 mmol/l və ya >45 mg/dl), ağır dərəcəli asidoz (pH <7.1); • Tənəffüs çatışmazlığı – Kəskin sianoz, çətinləşmiş tənəffüs, ağır dərəcəli taxipnoye (tənəffüs sayı dəqiqədə 40-dan çox), ağır dərəcəli bradipnoye (tənəffüs sayı dəqiqədə 6- dan az), anesteziya ilə bağlı olmayan səbəblərə görə aparılmış intubasiya və ağciyərlərin mexaniki ventilyasiyası, ağır dərəcəli hipoksemiya (60 dəqiqədən çox müddət ərzində qanda oksigenin (O2) saturasiyasının 90%-dən aşağı olması və ya PAO2/FiO2 nisbətinin 200-dən aşağı olması) • Böyrək çatışmazlığı – maye infuziyası və ya diuretiklərə baxmayaraq davam edən oliquriya, kəskin böyrək çatışmazlığı səbəbindən aparılan dializ, ağır dərəcəli kəskin azotemiya (qanda kreatininin səviyyəsi ≥300 μmol/ml və ya ≥3.5 mq/dL-dən yüksək olması) • Koaqulopatiya/hematoloji pozuntular – Laxtalanmanın pozulması, qan preparatlarının massiv transfuziyası (≥5 vahiddən çox sayda qan preparatlarının transfuziyası), kəskin ağır dərəcəli trombositopeniya (qanda trombositlərin sayı 1 ml- də <50 000-dən az olması). • Qaraciyər çatışmazlığı – Preeklampsiya ilə yanaşı müşahidə edilən sarılıq, kəskin ağır dərəcəli hiperbilirubinemiya (qanda bilirubinin səviyyəsi >100 μmol/l və ya >6.0 mq/dL-dən yüksək olması) • Nevroloji pozuntular – Huşun uzun müddətə itirilməsi (12 saatdan çox davam etməsi) və ya koma (o cümlədən metabolik koma), insult, kontrol olunmayan qıcolmalar və ya epileptik status (lat. status epilepticus), tam iflic (tetraplegiya). • Uşaqlığın atoniyası – Histerektomiya ilə nəticələnən uşaqlıq qanaxması və ya infeksiyası • Ana ölümü Hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarında tibbi yardımın keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi. ÜST-nin "Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi metodikası" 10
2.1.3. Tədqiqat üçün meyarlara uyğun gələn bütün qadınların müəyyənləşdirilməsi Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi üçün bütün uyğun gələn klinik halların müəyyənləşdirilməsi çox əhəmiyyətlidir. Bütün münasib klinik halların tədqiqata cəlb edilməsinə əmin olmaq üçün təsvir edilən yanaşma əsasında tədqiqat aparan qrup tibb müəssisəsinin fərdi xüsusiyyətləri və növünə uyğun olaraq əvvəlcədən müvafiq tədqiqat planı tərtib etməlidir. Belə ki, tədqiqat kiçik tibb müəssisələrində və ya ilkin səhiyyə xidməti göstərən müəssisələrdə aparıldıqda, həmin müəssisələrin əməkdaşları meyarlara uyğun gələn klinik hal baş verdikdə, bu haqda tədqiqat qrupuna xəbər verir. Bütün hallarda tibb müəssisəsinin əməkdaşları tədqiqata daxil edilmənin meyarları barədə detallı məlumat almalı və bütün uyğun gələn halların müəyyənləşdirilməsinin vacib olduğunu anlamalıdırlar. Bu məqsədlə, məsələn, xəstəlik və ya ambulator kartlarda müvafiq yaddaş qeydlərinin qoyulması və ya şöbələrdə tədqiqata dair (habelə tədqiqata daxil edilmənin meyarları barədə) plakatların asılması faydalı ola bilər. İkinci və üçüncü səviyyəli tibb müəssisələrində tədqiqatın meyarlarının uyğun olan klinik hallarının müəyyən edilməsi məqsədilə tədqiqat qrupunun nümayəndələri və ya həmin müəssisədə tədqiqata məsul olan şəxs hamilə qadınlara xidmət göstərən müvafiq şöbələrə (mama-ginekoloji şöbələr, təcili tibbi yardım şöbəsi, doğum şöbəsi, reanimasiya şöbəsi və s.) mütəmadi olaraq (ideal variantda hər gün) səfər etməlidir. Mama-ginekoloji şöbələrdə çalışan tibbi heyətlə tədqiqatın məqsəd və vəzifələri barədə, habelə tədqiqata daxil edilən klinik hallar barədə fərdi və qrup müzakirələri aparılmalı, şöbələrin divarlarında meyarları əks etdirən diaqramlar və ya digər plakatlar asılmalıdır. Böyük çoxprofilli xəstəxanalarda doğum və ginekologiya şöbələrindən başqa digər şöbələrdə baş vermiş reproduktiv yaşlı qadın ölümlərinin aşkar edilməsi üçün müntəzəm olaraq meyitxanaya qəbul edilmiş xəstələrin skrininqi tövsiyə edilir. 2.1.4. Məlumatların toplanması və istifadəsi Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi üçün məlumatlar xəstənin ambulator kartı və ya xəstəlik tarixindən əldə olunur. Adətən hər müəssisədə bu cür məlumatlar arxivdə və ya poliklinika şöbəsində saxlanılır. Əgər hər hansı məlumatın dolğunluğu barədə suallar olarsa, tədqiqatçılar müvafiq şöbələrin əməkdaşları ilə əlaqə saxlamalıdırlar. Hamiləlik və ya mamalıq ağırlaşması, həyat üçün vacib əsas müdaxilələrin tətbiqi, intensiv terapiya şöbəsinə yerləşdirilmə barədə qeydə alınmış bütün klinik hallar müəyyən edilməli və müvafiq məlumatlar toplanmalıdır. Həmçinin hər bir klinik halla bağlı aşağıdakı mühüm məlumatlar əldə edilməlidir: – xəstə ilə ilk kontaktın tarixi, – xəstənin hər hansı tibb müəssisəsinə yönəldilməsi və onun tarixi, – tibb müəssisəsinə qəbul olunarkən xəstənin klinik vəziyyəti, – hamiləlik, doğuş və ya doğuşdan sonra hər hansı ağırlaşmaların olub-olmaması, – doğuşun növü (təbii, qeysəriyyə kəsiyi), – hamiləliyin nəticəsi (sağlam körpənin doğulması, vaxtından əvvəl doğuş və s.), – ağır mamalıq fəsadlarının baş verməsinə təsir edən digər faktorlar və ya yanaşı xəstəliklər. Əlavə 2-də minimum indikatorlar üzrə məlumatların toplanması üçün nümunəvi sorğu vərəqi təqdim edilib. Bu sorğu vərəqində son bölmədə “Yanaşı/əlaqəli hallar” başlığı altında müvafiq göstəricilər yer alıb. Onlardan dördü (anemiya, İİV infeksiyası, əvvəllər aparılmış qeysəriyyə kəsiyi, uzanmış və dayanmış doğuş)
Hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarında tibbi yardımın keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi. ÜST-nin "Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi metodikası" 11
həmin bölmədə sadalanmışdır. Bununla yanaşı yerli şəraitdən asılı olaraq əlavə göstəricilərin bu bölmədə qeyd edilməsi mümkündür. Məsələn, qripə bənzər xəstəlik, malyariya, neonatal ölüm və s. göstəricilər də istifadə edilə bilər.
Hər bir tibb müəssisəsindən toplanan məlumatlara həmin müəssisədə aparılan doğuşların ümumi sayı və sağ körpə ilə nəticələnmiş doğuşların ümumi sayı da əldə edilməlidir. Hər bir tibb müəssisəsi barədə detallı məlumat da təqdim edilməlidir, o cümlədən müəssisənin göstərdiyi xidmətlərin səviyyəsi (ilkin, ikinci və ya üçüncü səviyyəli), resursların mövcudluğu, əhatə etdiyi əhali və ya coğrafi ərazi barədə məlumat da daxil edilməlidir. Toplanan məlumatlar xüsusi məlumat bazasında əks edilməlidir. Məlumatların saxlanması və təhlilinə imkan verən müvafiq kompüter proqramları və ya cədvəllər istifadə edilə bilər (19, 20). Məlumatların keyfiyyətliliyini təmin etmək üçün aşağıdakı prosedurlar tətbiq edilə bilər: 1. “Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi metodikası”nın yerli ehtiyaclara adaptasiyası əsasında tədqiqat protokolunun tərtib edilməsi. Bunu etdikdə aşağıdakı mühüm məqamlar daim diqqətdə saxlanmalıdır: a) Yeni indikatorların əlavə edilməsindən çəkinmək tövsiyə olunur. Əlavə edilmiş yeni indikatorların ciddi təhlili və araşdırılması tələb olunur. Belə ki, indikatorların çoxluğu həm məlumatların toplanması prosesini çətinləşdirə, həm də məlumatların etibarlığına təsir göstərə bilər. b) Ən ağır mamalıq fəsadları və ya ciddi hamiləlik ağırlaşmalarının əsas seçim meyarı kimi istifadəsi tövsiyə edilir. Əlavə meyarların tətbiqindən çəkinmək tövsiyə olunur. 2. Müəssisədə tətbiqi planlaşdırılan tədqiqat protokolunun bütün addımlarını təsvir edən təlimat hazırlanmalıdır. 3. Tədqiqatda iştirak edəcək tibbi və qeyri- tibbi həyət üçün təlimlər təşkil edilməlidir. Bu təlimlər vasitəsilə həm tədqiqat protokolunun istifadəsi, tədbirlərin aparılmasına dair təlimat və tədqiqatda istifadə edilən terminlərin izahlı lüğəti, həm də meyarlara uyğun olan klinik halların aşkar edilməsi və seçimi, tələb olunan məlumatların əldə edilməsi qaydaları və ya prosedurları təlim iştirakçılarının diqqətinə çatdırılmalıdır. a) Həyat üçün təhlükə yaradan hallara və ana ölümü ilə nəticələnən hallara xüsusi diqqət yetirilməlidir. Nəzərə almaq lazımdır ki, bir qadında həyat üçün təhlükə yaradan birdən çox hallar müşahidə edilə bilər. Ana ölümü isə, adətən həyat üçün təhlükə yaradan bir və ya daha çox halların baş verməsindən sonra qeydə alınır. Ana ölümü və ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadları hallarında həyat üçün təhlükə yaradan bütün halların nəzərə alınması ciddi ağırlaşmalarla tibb müəssisəsinə qəbul edilən qadınların intensiv terapiyaya ehtiyaclarını müəyyən etməyə imkan verir. 4. Məlumatların toplanması prosesi başa çatdıqdan sonra onların təhlili tövsiyə edilir. Bu təhlili sayəsində məlumatlarda çatışmazlıqları və ya uyğunsuzluqları aşkar etmək mümkündür. 5. Məlumatların iki məlumat bazasına daxil edilməsi mexaniki səhvlərin azaldılmasına yardım edə bilər. 6. Tədqiqatda iştirak edən qadınlara dair məlumatların konfidensiallığını qorumaq Hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarında tibbi yardımın keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi. ÜST-nin "Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi metodikası" 12
üçün qadınların kimliyini müəyyən etməyə imkan verən məlumatlar (məs., qadının fərdi indentifikasiya nömrəsi, xəstəlik tarixinin nömrəsi, ambulator kartın nömrəsi, şəxsiyyət vəsiqəsinin nömrəsi, adı və s.) xüsusi jurnalda saxlanmalıdır. Həmin jurnal təhlükəsiz yerdə saxlanmalı və yalnız məlumatların dürüstlüyünü yoxlamaq üçün və ya mübahisəli məsələlər ortaya çıxdıqda istifadə olunmalıdır. 7. Məlumatlarda uyğunsuzluqlar müəyyən edilən kimi aradan qaldırılmalıdır. 8. Məlumat bazasına daxil edilmiş məlumatların 5%-nin təsadüfi seçim əsasında müntəzəm olaraq yoxlanması tövsiyə edilir. 9. Məlumatların məhz xəstəlik tarixləri, ambulator kartlar və digər xəstəxana sənədlərindən götürüldüyünü nəzərə alaraq, həmin sənədlərin dürüstlüyü və tamlığı, habelə orada qeyd edilən məlumatların keyfiyyəti maksimal dərəcədə təmin edilməlidir.
Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının keyfiyyətli tədqiqi üçün tələb olunan minimum xəstə sayı (və ya klinik halların sayı) və bu məqsədlə istifadə edilən proses göstəricilərinin minimum sayı müəyyən edilməyib. Lakin mühüm nəticələr əldə etmək üçün aşağıdakı formuladan istifadə edərək tədqiq üçün tövsiyə olunan seçim sayını müəyyən etmək olar. Formula: Ciddi hamiləlik ağırlaşmaları və ağır mamalıq fəsadları olan klinik halların sayı təxminən hər 1.000 doğuşa 7.5-dir. Cədvəl 2-də doğuşların ümumi sayından asılı olaraq ciddi hamiləlik və mamalıq ağırlaşmalarının gözlənilən sayı qeyd edilib. ÜST-nin mütəxəssisləri tədqiqat üçün ciddi hamiləlik və mamalıq ağırlaşmaları ilə müşayiət olunmuş ən azı 20 klinik halın seçilməsini tövsiyə edir. Daha kiçik seçim sayı keyfiyyətli nəticələrin əldə edilməsi və dəqiq təhlilin aparılmasına maneə ola bilər. Ginekoloji yardım alan qadınların fərdi xüsusiyyətlərindən asılı olaraq, maraq doğuran klinik hallar barədə məlumatın toplanması müddəti müxtəlif ola bilər. Məlumatın toplanması müddətinə, həmçinin maliyyə resursları və digər çətinliklər/məhdudiyyətlər təsir edə bilər.
Hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarında tibbi yardımın keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi. ÜST-nin "Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının tədqiqi metodikası" 13
Cədvəl 2. Araşdırılan doğuşların ümumi sayına nisbətdə yuxarıda verilmiş meyarlara uyğun gələn qadınların sayı və ağır hamiləlik/mamalıq ağırlaşmalarının olduğu gözlənilən qadınların sayı a
Doğuşların sayı 1000
2000 4000
10000 Meyarlara uyğun gələcəyi gözlənilən qadınların gözlənilən sayı 37 (15–75) 75 (37–300) 150 (75–300) 375 (187–750) Ağır hamiləlik/mamalıq fəsadlarının olması gözlənilən qadınların sayı 7 (3–15) 15 (7-30) 30 (15–60) 75 (37–150) a. Uyğunluq meyarları Cədvəl 1-də verilib. Cədvəl 3. Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarının indikatorları Ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarıı dedikdə hamiləlik, doğuş və ya hamiləliyin bitməsindən sonra 42 gün ərzində yaranmış ağırlaşmalar nəticəsində ölümə yaxın olan, lakin sağ qalmış qadınların klinik hallar nəzərdə tutulur.
ərzində hamiləliklə əlaqədar istənilən səbəbdən baş verən qadın ölümüdür. Diri doğuş – nəfəs alan və ya həyat əlamətləri ilə uşağın doğulması ilə nəticələnən doğuşdur. Ağır mamalıq fəsadlarına hamiləlik, doğuş və zahılıq dövründə həyat üçün təhlükə yaradan hallar (məs., orqan çatışmazlığı), o cümlədən ölümlə nəticələnməyən hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadları və ana ölümü daxildir.
mamalıq fəsadları olan və ya ölümü baş vermiş qadınlardır (məs., ağır mamalıq fəsadları olan qadınlar). Bura ölümlə nəticələnməyən hamiləlik/mamalıq ağırlaşmaları ilə müşayiət olunan hallar və ana ölümü halları daxildir. Ağır mamalıq fəsadlarının nisbəti - hər 1000 diri doğuşa düşən həyat üçün təhlükə yaradan halları olan qadınların sayıdır. Bu göstərici müəyyən ərazidə tələb olunan tibbi xidmət və ehtiyac duyulan resurslar barədə məlumat verir.
düşən ölümlə nəticələnməyən hamiləlik/mamalıq ağırlaşmalarının sayıdır. Yuxarıdakı göstərici ilə yanaşı bu göstərici də müəyyən ərazidə ehtiyac duyulan tibbi xidmət və resursların həcmi barədə məlumat verir
Nisbətin yüksək olması tibbi xidmətin yüksək səviyyədə olduğundan xəbər verir. Ölüm indeksi (Mortality İndex) - həyat üçün təhlükə yaradan halları olan xəstələr arasında ana ölümü hallarını ifadə edir və faizlə göstərilir. İndeks artdıqca həyat üçün təhlükə yaradan hallardan ölən qadınların ölüm hallarının artmasını göstərir (tibbi xidmətin keyfiyyətinin aşağı olmasına dəlalət edir). Əksinə, indeksin aşağı olması o deməkdir ki, həyat üçün təhlükə yaradan halları olan qadınlar arasında ölüm halları daha azdır və bu tibbi xidmətin keyfiyyətli olmasından xəbər verir.
qiymətləndirilməsinə yardımçı ola bilər Hamiləlik ağırlaşmaları və mamalıq fəsadlarında tibbi yardımın keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi. Yüklə 1,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|