Usullaridan foydalanishning ahamiyati

MUHOKAMA VA NATIJALAR 
Izlanuvchan pedagog o’qituvchi darslarda “Ortiqchasini top”, “Begona so’zni top”, “Kim 
chaqqon?”, “Blits-so’rov”, “Rost-yolg’on”, “Bilmaganingni o’rgan, o’rganganingni –
o’rgat”, “Klaster”, “Aqliy hujum”, “Venn diagrammasi”, FSMU, “Kichik guruhlarda 

---

[152] 
ishlash”, “Xotira mashqi”, “Debatlar”, “Ta’rif egasini toping”, “Zanjirli savol-javob” kabi 
zamonaviy interfaol usullaridan foydalanadi va bu usullar o’quvchilarni chuqur bilim 
egallashiga hissa qo’shmoqda. Darslarni ko’rgazmali tashkil etish o’quvchilar bilimini yanada 
mustahkamlashga omil bo’ladi. O’quvchi o’rganayotgan materialni ko’rgazmali tashkil 
etilishi 70-90% ni o’zlashtirishga erishiladi.
Shu bois ham o’qituvchi darslarni AKT dan foydalanib, turli qo’lda yasalgan 
ko’rgazmalar asosida o’tishga harakat qiladi. Xalqimizda “Beshikdan qabrgacha ilm izla” 
degan naql bor, o’qituvchi xalqi bir daqiqa ham izlanishdan va o’qishdan to’xtamasligi lozim.
O’quv rejalarni, to’garaklar uchun, uslubiy birlashma faoliyati uchun ish rejalarini, iqtidorli 
o’quvchilar bilan ishlash rejalarini va unga kerakli bo’lgan metodik tavsiyalarni va darslar 
uchun qo’shimcha ma’lumotlarni ziyonet.uz, uzedu.uz, kitob.uz, ziyouz.uz, ijod.uz, 
multimedia.uz, rtm.uz kabi saytlardan muntazam olib o’z pedagogik faoliyatiga moslab 
kelmoqda.Eng faol o’qituvchilarning ishlarini o’rganib, maktabda tashkil etilgan o’quv 
kurslarida, metod birlashma yi’g’ilishlarida ularning ijodiy-taqdimoti o’tkazilib kelinmoqda. 
Ayniqsa, fan oyliklarini tashkil qilishda haftaliklar, turli kechalar tashkil etilib, “Eng faol 
o’quvchi”, “ Eng namunaviy ochiq dars”, “Qo’lda yasalgan ko’rgazmali-qurollar” 
ko’rgazmalari tashkil etilib kelinmoqda. 
Hozirgi kunda ta’lim jarayonida zamonaviy metodlardan foydalanib, ta’limning 
samaradorligini ko‘tarishga bo‘lgan qiziqish, e’tibor kundan-kunga kuchayib bormoqda. 
Zamonaviy texnologiyalar qo‘llanilgan mashg‘ulotlar o‘quvchilar egallayotgan bilimlarni 
o‘zlari qidirib topishlariga, mustaqil o‘rganib, tahlil qilishlariga, hatto xulosalarni ham o‘zlari 
keltirib chiqarishlariga qaratilgan. O‘qituvchi bu jarayonda shaxs va jamoaning rivojlanishi, 
shakllanishi, bilim olishi va tarbiyalanishiga sharoit yaratadi, shu bilan bir qatorda, 
boshqaruvchilik, yo‘naltiruvchilik vazifasini bajaradi. Bunday o‘quv jarayonida o‘quvchi 
asosiy figuraga aylanadi. 
Pedagog-olimlarning yillar davomida ta’lim tizimida «Nega o‘qitamiz?» «Nimani o‘qitamiz
«Qanday o‘qitamiz?» savollariga javob izlash bilan bir qatorda «Qanday qilib samarali va 
natijali o‘qitish mumkin?» – degan savoliga ham javob qidirdilar. 

---

[153] 
Bu esa, olim va amaliyotchilarni o‘quv jarayonini texnologiyalashtirishga, ya’ni o‘qitishni 
ishlab-chiqarishga oid aniq kafolatlangan natija beradigan texnologik jarayonga aylantirishga 
urinib ko‘rish mumkin, degan fikrga olib keldi.Bunday fikrning tug‘ilshi pedagogika fanida 
yangi pedagogik texnologiya yo‘nalishini yuzaga keltirdi.Bugungi kunda ta’lim 
muassasalarining o‘quv-tarbiyaviy jarayonida zamonaviy metodlardan foydalanishga alohida 
e’tibor berilayotganining asosiy sababi quyidagilardir: 
Birinchidan, zamonaviy metodlar shaxsni rivojlantiruvchi ta’limni amalga oshirish 
imkoniyatining kengligida. «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonun va «Kadrlar tayyorlash milliy 
dasturi»da rivojlantiruvchi ta’limni amalga oshirish masalasiga alohida e’tibor qaratilgan. 
Ikkinchidan, zamonaviy metodlar o‘quv-tarbiya jarayoniga tizimli faoliyat yondashuvini 
keng joriy etish imkoniyatini beradi. 
Uchinchidan, zamonaviy metodlar o‘qituvchini ta’lim-tarbiya jarayonining maqsadlaridan 
boshlab, tashxis tizimini tuzish va bu jarayon kechishini nazorat qilishgacha bo‘lgan 
texnologik zanjirni oldindan loyihalashtirib olishga undaydi. 
To‘rtinchidan, zamonaviy metodlar yangi vositalar va axborot usullarini qo‘llashga 
asoslanganligi sababli, ularning qo‘llanilishi «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» talablarini 
amalga oshirishni ta’minlaydi. 
Shuning uchun ham, ta’lim muassasalarining o‘quv-tarbiyaviy jarayonida zamonaviy 
o‘qitish uslublari – interfaol uslublar, innovatsion texnologiyalarning o‘rni va ahamiyati 
beqiyosdir.Zamonaviy metodlar va ularning ta’limda qo‘llanilishiga oid bilimlar, tajriba 
o‘quvchilarni bilimli va yetuk malakaga ega bo‘lishlarini ta’minlaydi. Zamonaviy 
metodlarda pedagogik jarayon hamda o‘qituvchi va o‘quvchi faoliyatiga yangilik, 
o‘zgarishlar kiritish bo‘lib, uni amalga oshirishda asosan interfaol uslublardan 
foydalaniladi.Bugun ta’lim tizimida interfaol, pedagogik texnologiya, texnologiya, 
innovatsiya kabi tushunchalarni qo‘llab kelmoqdamiz. Demak, bular qanday tushunchalar 
ekan?Yosh pedagoglarga esa biz bu so‘zlarning ma’nosini sharhlab o‘tamiz: 
Innovatsiya – ingliz tilidan «innovation» – yangilik kiritish, yangilash, yangilanish. 

---

[154] 
Texnologiya – bu o‘quv jarayonini to‘liqligicha egallovchi loyiha, yaxlitlilik, natija. 
Pedagogik texnologiya – bu o‘quv jarayonini inson va texnik imkoniyatlarni hisobga olgan 
holda aniq maqsad, natijaga yo‘naltirilgan jarayon. 
«Interfaol» («interaktiv») – inglizcha so‘z bo‘lib, «interact» – «inter» – bu «o‘zaro» «act» – 
bu «harakat qilmoq», umumlashtirganda esa «Interfaol» – «o‘zaro harakat qilmoq» ma’nosini 
anglatadi. Interaction – hamkorlikni (boshqalar bilan) bildiradi. 

---

[155] 

---

[156] 
Har bir texnologiya biron bir g‘oyani, ilmiy fikr yoki nazariyani amaliyotda hayotga 
tadbiq etib uni amalga oshirishga yo‘naltirilgan, shu bois pedagogik texnologiya fan va 
amaliyot oralig‘idagi o‘rinni egallaydi. Shunday ekan, u yoki bu zamonaviy metodni
amaliyotga yoki o‘quv jarayoniga qo‘llashdan avval uning barcha xususiyatlari va 
imkoniyatlarini (nimaga yo‘naltirilgan, nima maqsadda qo‘llanilayapti, qaysi pedagogik 
konsepsiyaga mos keladi, muayyan bir sharoitda qanday vazifalarni yechishga yordam 
beradi va h.k.) o‘rganib chiqib keyin uni qo‘llash kerak.
Maktablarda o’qitilayotgan 
ijtimoiy,shu jumladan tarix fani o’zida oliyjanob fazilatlarni mujassamlashtirilgan insonni 
tarbiyalashda benihoya ahamiyat kasb etadi. Maktabda o’quvchi kishilik jamiyati bosib 
o’tgan yo’lni,ularning chet el bosqinchilariga qarshi,o’z ozodligi va baxt-saodati, porloq 
kelajagi uchun olib borgan kurashlari haqidagi asosiy ma’lumotlarni tarix darslaridan bilib 
oladi.Shu bilan birga tarix darslari o’quvchining hozirgi ijtimoiy-siyosiy jarayonlarni 
to’g’ri anglashga yordamlashadi. 
Masalan: