Uzluksiz ta’lim tizimida Informatika va axborot texnologiyalari fanini o‘qitishning o‘quv-metodik

A’lo	A	A’lo (a’lo darajada bajarilgan kichik kamchiliklarga yo‘l qo‘yilgan)
10
82–89	Yaxshi	B	Juda yaxshi (o‘rtadan ko‘ra yuqori ba’zi kamchiliklarga yo‘l qo‘yilgan)	25
75–81		C	Yaxshi (Umuman to‘g‘ri bajarilgan, lekin ko‘plab kamchiliklarga yo‘l qo‘yilgan.)	30
67–74	Qoniqarli	D	Qoniqarli (yomon emas, lekin kamchiliklar ko‘proq)	25
60–66		E	Yetarli ( talabalar minimal holda qondirilgan.)	10
35–59	Qoniqarli emas	FX	Qoniqarli emas (qayta topshirish imkoni beriladi)	-
1–34		F	Qoniqarsiz (kursni qayta o‘qish talab etiladi)	-

4.2.Nazoratning tezkor usullari


Texnologik yondashuv doimiy tezkor nazoratni talab etadi, shu sababali nazoart jarayonini olib borish bo‘yicha olib borilgan izlanishlar test nazoratini ta’lim amaliyotiga kirib kelishiga sabab bo‘ldi. Pedagog testlar reyting tizimida o‘z o‘rniga ega.
Pedagogik test bu – talabaning tayyorgarlik darajasini sifatli va samarali o‘lchovchi, murakkablashib boruvchi maxsus topshiriqlar tizimining shaklidir.
Test topshiriqlari kamida quyidagi talabalarga javob bergan holda tuzilishi lozim:
-axborot materialining mazmuniga to‘g‘ri kelishi;
-test tuzish qoidalariga rioya qilgan holda tuzilgan bo‘lishi;
-amaliyotda aprobatsiyadan o‘tkazilgan bo‘lishi;
-talabalar uchun tushunarli bo‘lishi lozim.
Testlarni aprobatsiyadan o‘tkazilayotganda uchta kriteriy hisobga olinishi lozim:
Ishonchlilik (bir xil sharoitlarda natijalarning qaytarilishi).
-Validlik (testlarning tanlab olingan ma’lum maqsadga qaratilganligi).
-Obyektivligi (sharoit va talablarning bir xil qo‘yilishi).
Test tuzish jarayonida quyidagi qismlariga alohida ahamiyat berish kerak:

1. 
   Instruksiya qismi (test topshiruvchi qanday belgilar qo‘yishi testni ishlash tartibi aniq ko‘rsatiladi).
   
2. 
   Test topshiriqlari (test mazmuni o‘quv axaborotini mazmuni bilan belgilanadi).
   
3. 
   Javoblar qismi.
   

Bundan tashqari test kimlar uchun, qanday fan bo‘yicha tuzilganligi, testni yechish uchun qancha vaqt ajaritlganligi, test tuzuvchini ismi, sharifi ko‘rsatilshishi lozim.
Testning shakliga ko‘ra turlari mavjud (1-rasm).

1-rasm. Testning shakliga ko‘ra turlari

Testning yopiq tipiga kiruvchi test shakllari kerakli so‘z, raqam, formula yoki iborani yozib qo‘yishni talab etadi.

Testning ochiq tipida bir varinatli yoki birnecha to‘g‘ri javobli variantlarni aniqlash, elementlar o‘rtasida moslikni o‘rnatish, to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri elementlarni ajaratib olishni hamda to‘g‘ri ketma- ketlikni o‘zrnatish talab etiladi.
Test topshiriqlariga qo‘yiladi­gan asosiy talab, har bir test topshirig‘i:

• 
  muayyan mazmun;
  
• 
  tarkib;
  
• 
  yaxlitlik va struktura;
  
• 
  topshiriqni bajarish tartibi, qoidasi,
  
• 
  topshiriqni bajarish nati­ja­si­da tahsil oluvchining egallashi mumkin bo‘lgan bali;
  
• 
  test natijalarini umum­lash­tirish bo‘yicha ko‘rsatma­lardan iborat bo‘lishi zarur.
  

Test topshiriqlarining yaxlit­ligi u bir mavzu, bob, bo‘lim yoki kurs mazmunini qamrab, ularni nazorat qilish imkoniyatiga ega ekanligida ko‘zga tashlanadi.
Testlarni tavsifi:
Standart testlar
Nostandari testlar
Pedagogik testlar mazmuni va mohiyatiga ko‘ra: gomogen va geterogen testlarga ajratiladi.
Gomogen testlar bu qiyinchilik darajasi bo‘yicha o‘sib boruvchi, o‘ziga xos shaklga ega bo‘lib, tahsil oluvchilarning muayyan mazmun yuzasidan tayyorgarlik darajasi, bilim, ko‘nikma va malakalarini sifatli va samarali nazorat qilish va baholashga mo‘ljallangan bitta o‘quv kurs bo‘yicha tuzilgan topshiriqlar tizimi sanaladi.
Geterogen testlar bu qiyinchilik darajasi bo‘yicha o‘sib boruvchi, o‘ziga xos shaklga ega bo‘lib, tahsil oluvchilarning muayyan mazmun yuzasidan tayyorgarlik darajasi, bilim, ko‘nikma va malakalarini sifatli va samarali nazorat qilish va baholashga mo‘ljallangan bir nechta o‘quv kurs bo‘yicha tuzilgan topshiriqlar tizimi.
Testlar xarakteriga ko‘ra:

1. 
   Integrativ testlar(Integrativ testlar integral mazmun, shakl, qiyinchilik darajasi bo‘yicha o‘sib boruvchi, ta’lim muassasasining bitiruvchisining tayyorgarlik darajasi haqida umumlashgan yakuniy xulosa chiqarishga imkon beradigan test topshiriqlari sanaladi).
   

Adaptiv testlar(Adaptiv testlar avtomatlashtirilgan, tahsil oluvchilarga nisbatan individual yondoshish imkonini beradigan, topshiriq mazmuni, bajarish tartibi, qoidasi, shu topshiriqni bajarish natijasida tahsil oluvchining egallashi mumkin bo‘lgan bali va test natijalarini umumlashtirish bo‘yicha ko‘rsatmalardan iborat bo‘ladi.) Adaptiv testlarning asosiy guruhini piramidali adaptiv testlar tashkil etib, qo‘llanish maqsadiga ko‘ra: o‘rtacha og‘irlikdagi, tahsil oluvchining tanlashiga ko‘ra aralash, topshiriqlar bankidan faqat qiyin darajali bo‘lishi mumkin.
Adaptiv testlar ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil etishning modul-kredit paradigmasida muvaffaqiyatli qo‘llanishi mumkin. Buning uchun pedagog bitta mavzu, bob, bo‘lim, kurs mazmuni bo‘yicha turli qiyinchilik darajadagi bir necha variantli test topshiriqlarini tuzish va amalda qo‘llash mahoratiga ega bo‘lishi lozim.
Mezonli-mo‘ljal olish testlari (Mezonli-mo‘ljal olish testlari tahsil oluvchilarning umumiy tayyorgarlik darajasi, mazkur kursning o‘qitilish sifati, pedagogning pedagogik mahorati, ta’lim-tarbiya jarayoni samaradorligini aniqlash maqsadida o‘tkaziladi).
Test topshiriqlarining qiyin­lik darajasi mezoni o‘rganilayotgan obyektning xususiyatlarini o‘zida to‘liq aks ettirib, u tahsil oluvchilar tomonidan mazkur xususiyatlarni aniqlash uchun bajaradigan aqliy operatsiyalariga ko‘ra:

• 
  Oddiy daraja;
  
• 
  Reprodsuktiv daraja;
  
• 
  Produktiv daraja;
  
• 
  Ijodiy (kreativ) darajada bo‘lishi mumkin.
  

Testlar ikki tipga ajratiladi:
1.Ochiq;
2. Yopiq.
Ochiq tipdagi testlar shkliga ko‘ra:

• 
  Javobli testlar.
  
• 
  Javobstz testlar.
  
• 
  Mutanosiblikni o‘rnatishga
  
• 
  qaratilgan test.
  
• 
  Izchillikni o‘rnatishga qaratilgan test.
  
• 
  
• 
  Yopiq tipdagi test shakliga ko‘ra:
  
• 
  To‘ldiruvchi testlar.
  
• 
  Davom ettiriluvchi testlar.