Uzuklar hukmdori



Yüklə 83,61 Kb.
səhifə7/8
tarix16.06.2023
ölçüsü83,61 Kb.
#131177
1   2   3   4   5   6   7   8
tolkinN

up, fidgeting with something in his pocket”.
Ta'riflangan voqealarning ahamiyatini kuchaytirish uchun muallif she'riy shakllarga ham murojaat qiladi, hikoyani imkon qadar epik.qahramonlikka yaqinlashtiradi. O‘z navbatida misraning tuzilishi sintaktikni takrorlash orqali konstruktsiyalar, alliteratsiyalardan hosil bo‘ladi:
We heard of the horns in the hills ringing,
the swords shining in the South-kingdom.
Steeds went striding to the Stoningland
as wind in the morning. War was kindled.
There Théoden fell, Thengling mighty,
to his golden halls and green pastures
in the Northern fields never returning,
high lord of the host. Harding and Guthláf
Dúnhere and Déorwine, doughty Grimbold,
Herefara and Herubrand, Horn and Fastred,
fought and fell there in a far country…”
Tabiatining mustahkamligi va sirliligi trilogiya qahramonlarining asosiylardan birining nutqida ham o'z aksini topadi - mitti Gimli. U kamgap, uning so'zlari bosma matnda ikki yoki uch qatoridan oshib ktmaydi. Hatto o'z yurti Moryada ham mitti odatdagi xatti-harakatini o'zgartirmaydi. J. R.R. Tolkienning "Xazad-Dum ko'prigi" bobida gnomlarning er osti shohligidagi sarguzashti haqida hikoya qiladi qahramonlar. Trilogiyaning ushbu nashrida u o'n bir bosma varaqni egallaydi. Gimli nutqi bir nechta ko'p yillar ichida o'z vatanida birinchi marta bo'lishiga qaramay, juda kam miqdordaberilgan. O'quvchi ulardan gnom haqida qo'shimcha ma'lumot olmaydi. Izohlar faqat suhbatni davom ettirish uchun xizmat qiladi yoki xavf haqida ogohlantirishdir:
Еg., “‘The Chamber of Records,’ said Gimli. ‘I guess that is where we now
stand.’ ”
“’That would be Ori's hand,’ said Gimli, looking over the wizard's arm. ‘He could write well and speedily, and often used the Elvish characters.’ ”
“’We cannot get out,’ muttered Gimli. ‘It was well for us that the pool had sunk a little, and that the Watcher was sleeping down at the southern end.’ ”
“’We cannot get out,’ said Gimli.”
“’What happened away up there at the door?’ he asked. ‘Did you meet the beater of the drums?’”
“’I think,’ he said, ‘that there is a light ahead. But it is not daylight. It is red. What can it be?’ ”
“‘Durin's Bane!’ he cried, and letting his axe fall he covered his face. ”
Biz bu so'zlarning tasdig'ini Daraxt soqol deb nomlangan Entning deyarli har bir izohida topamiz.. Uning nutqidagi “hrum, hoom, hm” keksa odamlarga xos bo'lgan "duduqlangan nutq" effektini yaratadi. Shunday qilib, J.R.R. Tolkien antik davr haqidagi so'zlarini bu mavjudotlarning kelib chiqishi orqali mustahkamlaydi.
Ent "long, slow, not hasty" so'zlarini ko'p marta eslatib o'tadi; cholning uzun gapi uning uchun bemalolligi va shoshqaloq emasligi haqida taassurot qoldiradigan takrorlashlar bilan tavsiflanadi:
For one thing it would take a long while: my name is growing all the time, and I've lived a very long, long time; so my name is like a story. Real names tell you the story of the things they belong to in my language, in the Old Entish as you might say. It is a lovely language, but it takes a very long time to say anything in it, because we do not say anything in it, unless it is worth taking a long time to say, and to listen to.
JRR Tolkienning trilogiyasining maxsus uslubini yaratishda ko'plab tavsiflar muhim rol o'ynaydi. Ish o'z ichiga oladi ikki xil tavsif. Ulardan biri iborat voqealar yoki qahramonlarning harakatlarining oddiy ro'yxatidagi faktik bayonot:
At last Gandalf halted and beckoned to them; and they came, and saw that
beyond him the mists had cleared, and a pale sunlight shone. The hour of noon had passed. They were come to the doors of Isengard”
Tavsifning keying turi yorqin obrazlarda uchratish mumkin poetic uslub:
Eg. “The ring beyond was filled with steaming water: a bubbling cauldron, in which there heaved and floated a wreckage of beams and spars, chests and casks and broken gear. Shafts were driven deep into the ground; their upper ends were covered by low mounds and domes of stone, so that in the moonlight the Ring of Isengard looked like a graveyard of unquiet dead
“And now the fighting waxed furious on the fields of the Pelennor; and the
din of arms rose upon high, with the crying of men and the neighing of horses.
Horns were blown and trumpets were braying, and the mûmakil were bellowing as they were goaded to war.”
Ba'zan tavsif parallel konstruktsiyalarni o'z ichiga oladi va oladi o'quvchiga sehrli muhitni his qilish imkonini beradigan butun paragraf hikoyani egallaydi:
Eg. “There were rockets like a flight of scintillating birds singing with sweet voices. There were green trees with trunks of dark smoke: their leaves opened like a whole spring unfolding in a moment, and their shining branches dropped glowing flowers down upon the astonished hobbits, disappearing with a sweet scent just before they touched their upturned faces. There were fountains of butterflies that flew glittering into the trees; there were pillars of coloured fires that rose and turned into eagles, or sailing ships, or a phalanx of flying swans; there was a red thunderstorm and a shower of yellow rain; there was a forest of silver spears that sprang suddenly into the air with a yell like an embattled army, and came down again into the Water with a hiss like a hundred hot snakes. And there was also one last surprise…”

Tadqiqotning qolgan qismi maqollar- eski va yangi, majoziy bilan bog'liq. Shakl sifatida, xalq adabiyotining eng kichiki shakli, va ular odamlar orasida og'zaki o'tishi kerak; va Brunvand aytganidek, “Haqiqiy maqollarning aksariyati harakat yoki hodisaning metaforik tavsiflari sifatida qo'llaniladi


Misollar juda ko‘p
A burnt child dreads the fire,’
A new broom sweeps clean,’
A rolling stone gathers no moss.’
‘Uzuklar hukmdori” asarida qo`llangan 29ta maqollardan 16tasi metaforali. Ularning asardagi ahamiyati RobertSklar`sning ta`rifida kuzatilishi mumkin:
a vast metaphor for coming of age,”


XULOSA
“Uzuklar hukmdori” trilogiyasi zamonaviy fantastika janrida yaratilgan nodir asarlardan biridir va jahon adabiyotining yorqin asarlaridan bo’lib, muallifni butun dunyoga mashhur qilgan asar hisoblanadi. Tolkin asarlari qahramonlari asosan mifologik obrazlar ko’rinishida bo’lib, yozuvchi asarlarini Anglo-Sakson, Fin, Qadimiy Skandinaviya, Irland va Kelt mifologiyasi ta’sirida yaratgan degan qarashlar mavjud Tolkin “Uzuklar hukmdori” asaridagi yorug’lik va zulmat kuchlari o’rtasidagi kurash tasvirini yaratishda tarix, mifologiya, falsafa va jahon dinlari, shuningdek, birinchi jahon urushidagi o’z tajribalaridan ilhomlanib, o’zining xayoliy dunyosidan juda ko’p foydalangan. J.Tolkin odamlar, xobbitlar, elflar, gnomlar, orklar va shunga o’xshash mifologik Obrazlar makon topgan O’rta Yerda bir sirli dunyo yaratadi va u yerda sodir bo’ladigan G’ayrioddiy voqealar kitobxonni hayratga soladi. Dunyoning mashhur romanlari orasidan o’rin topgan ushbu asar undan oldin yaratilgan mashhur “Xobbit” asari va yozuvchining vafotidan Keyin mashhur bo’lgan “Silmarillion” asarlari bilan bir qatorda turadi. Aytish joizki, Yozuvchining bir qator asarlari, jumladan, “Uzuklar hukmdori” trilogiyasi noreal voqealar va Mifologik obrazlarga boy bo’lganligi sababli, dastlab, qattiq tanqid ostiga olinadi. Keyinchalik Esa aynan shu asarlar yozuvchini mashhur bo’lishiga sabab bo’ladi.
J.R.R.Tolkinning “Uzuklar hukmdori” fantastik janrda yozilgan asar bo’lib, dastlab u Uch qismda nashr etilgan. Asarning birinchi qism “Uzuklar ittifoqi (Te Fellowship of the Ring,1954)” deb nomlanib, undagi voqealar O’rta Yerning uchinchi asrda bo’lib o’tadi. Triologiyaning ikkinchi qismi esa “Ikki qal’a” (Te Two Towyers,1955) hamda uchinchi qismi Esa “Qirolning qaytishi” (Te Return of te King,1955) deb nomlangan. Tolkinning “Uzuklar Hukmdori” asarining asosiy qahramonlari insonlar bilan birga sehrgarlar, elflar, dvarflar, Xobbitlar, orklar va trollar, ajdar va o’rgimchaklar, gigantlar va maxluqlar bo’lib, bu Obrazlarning har biri asarni ommabop bo’lishiga o’z hissasini qo’shgan
Xulosa qilib shuni aytish joizki, asar muallifi Jon Tolkin zamonaviy ingliz adabiyoti namoyandasi bo’lishiga qaramay, “Uzuklar hukmdori”asarlarida mifologik obrazlardan keng foydalangan va shu orqali asarni ta’sirchanligini va fentezi janrini yanada ommalshtirihsfa erishgan. Asardagi har bir mifologizm uning badiiy estetik mohiyatini kuchaytirishga o’z hissasini qo’shgan.



Yüklə 83,61 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin