Va axborot texnologiyalari 11-sinf toshkent – 2021

Radioto‘lqinlar 
– televizor, mobil telefon va radiolarda 
ishlatiladigan elektromagnit nurlanish turi. Bunday bog‘lanish 
yordamida bir necha yuz metrdan bir necha kilometrgacha 
bо‘lgan masofadagi kompyuterlar axborot almashinuvini tashkil 
etish mumkin. Radiotо‘lqinlar yorug‘lik nurlariga nisbatan 
turli tо‘siqlardan о‘ta olish xususiyatiga ega bо‘lgani uchun 
boshqa turdagi bog‘lanishlarni qо‘llab bо‘lmaydigan muhitlarda 
ishlatiladi. Uzoq masofali radiosignallar astronavtlarga Oy 
bilan Yer o‘rtasida aloqa o‘rnatish, uzoq sayyoralarga sayohat 
davomida fazoviy zondlardan ma‘lumot olish imkoniyatini 
beradi. Kema va samolyotlar navigatsiyasida radiodiapazon, 
radiokompas (yoki yo‘naltiruvchi) va radiovaqt signallari keng qo‘llaniladi.
Bluetooth
– kichik qamrov doirasiga ega 
simsiz aloqa standarti. Bluetoothda ma‘lumot 
juda kichik radiusda uzatiladi. Shuning 
uchun bunday aloqa turi shaxsiy kompyuter 
tarmoqlarida ishlatiladi. Bluetooth tarmoq 
qurilmalari orasidagi о‘zaro muloqotni hamda 
ularning Internetga ulanishini yengillashtiradi. 
Bluetooth shaxsiy kompyuter (stol, chо‘ntak, 
noutbook), mobil telefon, printer, raqamli 
fotoapparat, sichqoncha, klaviatura, joystik, 
naushnik kabi turli elektron qurilmalar о‘rtasida ishonchli radioaloqa о‘rnatish va axborotlar 
almashishni osonlashtiradi. U 10 m dan 200 m gacha radius oralig‘ida joylashgan qurilmalar 
о‘rtasida muloqot yaratish imkoniyatini beradi. 

---

3-DARS
ALOQA VOSITALARI
ALOQA VOSITALARI
151
Bluetooth va Wi-Fi turli standartlardan foydalanuvchi simsiz aloqa usullari hisoblanadi. 
Bluetooth qisqa masofada ulash uchun mo‘ljallangan simsiz radiotizimga asoslangan, Wi-Fi 
esa foydalanuvchilarga Internetda keng polosali tezlikda ulanish imkoniyatini yaratish uchun 
kompyuterdan kompyuterga simsiz ulanishga mo‘ljallangan. 
Wi-Fi 
– raqamli ma‘lumotlarni radiotо‘lqinlar orqali 
IEEE 802.11 (a,b,g,n) standarti yordamida uzatish 
texnologiyasi. Undan foydalangan holda ikki yoki 
undan ortiq qurilma o‘rtasida ma‘lumot almashish 
mumkin. Wi-Fi mobil hisoblash moslamalari 
uchun ishlab chiqilgan. Simli texnologiya singari 
Wi-Fi texnologiyasi ham ma‘lumotlar bazasi yoki 
dasturiy ilovalar saqlanayotgan server kompyuteriga 
ulanishini ta‘minlaydi. Buning uchun axborotlar 
almashinuvchi kompyuter simli tarmoqqa ulanishi shart emas, faqat u Wi-Fi-qurilmasidan 
foydalanish nuqtasidan 300 m masofa radiusida joylashsa kifoya. 
WiMAX
– raqamli ma‘lumotlarni radiokanal orqali IEEE 802.16 standarti yordamida uzatish 
texnologiyasi. 802.16 oilasining turli standartlari har xil mobil tarmoqdan fiksirlangan (qayd 
etilgan) tarmoqqacha ulanish imkoniyatlarini beradi. Shu bilan birga, bu texnologiyada signal 
uzatilganda daraxt, bino, turli inshootlar, landshaft kabilar unga xalaqit bera olmaydi. 
WiMAX bitta va kо‘p nuqtalar о‘rtasida (mobil nuqtalar bilan birgalikda) ma‘lumotlarni simsiz 
uzatish texnologiyasi hisoblanadi. Ma‘lumotlarni uzatish tezligi 70 Mbit/s gachani, radiusi esa 
70 km gachani (masofa uzayishi bilan tezlik pasayadi)tashkil etadi.
DSL ( ingl.
 digital subscriber line
– raqamli abonent tarmog‘i) texnik yoki iqtisodiy sabablarga 
kо‘ra ishlatilmagan hollarda, WiMAX texnologiyasi keng polosali foydalanish...

---