Va axborot texnologiyalari 11-sinf toshkent – 2021

I I I BOB. 
INTERNET VA UNING XIZMATLARI
188
pochta orqali yuborish uchun ishlatiladi;
• fayllarni uzatish protokoli (FTP – File Transfer Protocol) – Internetdagi fayllarni uzatish va 
boshqarish uchun ishlatiladi;
• Internet orqali ovoz yuborish protokoli (VoIP – Voice over Internet Protocol) – Internet orqali 
ovozli ma’lumot (telefon qo‘ng‘iroqlari)ni uzatish uchun ishlatiladi. Ushbu texnologiyaning rivo
-
jlanishi natijasida audio va videoqo‘ng‘iroqlarni amalga oshirish imkoniyati paydo bo‘ldi. 
W
orld 
W
ide 
W
eb (WWW) yoki qisqacha veb – o‘zaro bog‘langan trillionlab veb-sahifa va veb-
resurslar shaklida saqlanadigan ma’lumotlar ummoni. Har bir veb-sahifaning asosiy tuzilishi 
HTML yordamida yaratiladi. Internetdagi har bir veb-sahifada 
URL manzili
deb nomlangan 
o‘ziga xos noyob manzil mavjud. URL ba’zan 
veb-manzil
deb ham yuritiladi. Lekin URL 
domen nomi emas!
WWWda veb-sahifalarni olish uchun HTTP hamda uning xavfsiz va rivojlangan versiyasi
HTTPS protokollaridan foydalaniladi. WWW rivojlanishining natijasida uning WEB 1.0, WEB 
2.0, WEB 3.0 avlodlari paydo bo‘ldi.
WEB 1.0 
Internet tarmog‘i ishga tushirilgan vaqtda veb-saytlar faqat foydalanuvchilarga 
ma’lumot berish maqsadidagina yaratilgan. Internetda faqat veb-dasturchilar tomonidan 
yaratilgan ma’lumotlar joylashgan veb-sahifalargina mavjud edi. Ular statik sahifalar bo‘lib, 
barcha ma’lumotlar faqat veb-dasturchilar tomonidangina o‘zgartirilgan. Veb-dasturchilar 
sahifa kodiga o‘zgartirish kiritmaguncha, sahifa yangilanmagan. 
Web 2.0
ning asosiy xususiyati – bu ko‘p sonli foydalanuvchilar kontentini yaratish va 
ma’lumotlarni almashishda uning bevosita ishtirokidir. Xususan, WEB 2.0 texnologiyalari 
foydalanuvchilarga qidirish, xabar yaratish va yuborish, yangilik joylashtirish, video ulashish 
va tomosha qilish imkoniyatlarini berdi. Shuningdek, Facebookda sahifalar yaratish, 
yangilash, YouTubega video yuklash yoki Vikipediyaga maqola yozish imkoniyatlari paydo 
bo‘ldi. YouTube, Vikipediya, blog, ijtimoiy tarmoq va boshqalar Web 2.0 ga xos mashhur 
texnologiyalardir.