Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

Nazorat savollari:

1. 
   Gаlilеyning kооrdinаtаlаrni аlmаshtirish ifоdаlаrini ayting.
   
2. 
   Vaqt, masofa o’zgarishini tushuntiring.
   
3. 
   Rеlyativistik impul`s formulasini keltirib chiqaring.
   
4. 
   Gаlilеyning nisbiylik prinsipini tushuntiring.
   
5. 
   Lоrеns аlmаshtirishlаrigа misоllаr kеltiring.
   
6. 
   Klаssik mехаnikаdа tеzliklаrni qo`shish fоrmulаsi qanday ifоdаlаnadi.
   

4-Ma’ruza
Molekulyar fizika
Reja:

1. 
   Тizimning mikroskopik xususiyatlarini o‘rganishda statistik va termodinamik usullar.
   
2. 
   Asosiy tushunchalar.
   
3. 
   Ideal gaz qonunlari.
   

Tayanch iboralar: molekula, molekulyar kinetik nazariya, o’rtacha kvadratik tezlik, konsentratsiya, bosim, absolyut temperatura, holat tenglamasi, Bolsman doimiysi, Loshmidt soni
Adabiyotlar: A-1-6, 7,8,10, Q-1-3, 11,12,14
Тizimning mikroskopik xususiyatlarini o‘rganishda statistik va termodinamik usullar.
Molekulyar fizika va termodinamika – katta miqdordagi atom va molekulalarga bog‘liq bo‘lgan mikroskopik jarayonlarni o‘rganadi. Bu jarayonlarni o‘rganishda bir-biridan farqli va bir-birini to‘ldiruvchi ikki usuldan foydalaniladi: molekulyar kinetik nazariyaga asoslangan statistik usul va termodinamik usul.
Molekulyar fizika – barcha jismlar doimo tartibsiz harakatda bo‘lgan atom yoki molekulalardan iboratdir degan molekulyar kinetik tushunchalarga asoslangan, moddalarning tuzilishi va xususiyatlarini o‘rganuvchi fizikaning bo‘limidir.
Moddalar atomlardan tuzilgan degan g‘oya qadimiy grek filosofi Demokrit (eramizdan 460-370 y.ol.) tomonidan ilgari surilgan. Bu g‘oya XVII asrda M.Lomonosov tomonidan yanada rivojlana boshlandi. XIX asr o‘rtalarida nemis fizigi - R. Klauzius, ingliz fizigi Dj. Maksvell va avstriya fizigi - L. Bolsman tomonlaridan molekulyar kinetik nazariya yaratildi.
Molekulyar fizika o‘rganadigan jarayonlar – juda ko‘p miqdordagi molekulalarning o‘zaro ta’siri natijasi bilan bog‘liq jarayonlardir.
Juda ko‘p miqdordagi molekulalarning o‘zaro ta’siri, holatiga bog‘liq qonunlar – statistik usullar orqali o‘rganiladi.
Makroskopik tizim xususiyatlari, pirovard natijada, tizim zarrachalari xususiyatlari, bu zarrachalarning dinamik xarakteristikalarining o‘rtacha qiymatlari va harakatlarining ayrim belgilari bilan aniqlanadi.
Masalan, jismning temperaturasi uning molekulalarining betartib xarakatlarining o‘rtacha tezligi bilan aniqlanadi.
Istalgan vaqtda har xil molekulalar har xil tezliklarga ega va bir-birlari bilan o‘zaro ta’sirda bo‘ladilar. Molekula tezligi – faqat barcha molekulalar harakat tezliklari qiymatlarining o‘rtachasi bilan belgilanadi. Shuning uchun alohida molekulaning temperaturasi to‘g‘risida so‘z yuritish mumkin emas. Natijada jismning makroskopik xususiyatlari faqat katta miqdordagi molekulalarni hisobga olgan holda fizik ma’noga ega bo‘ladi.

• 
  Termodinamika – termodinamik muvozanat holatlarda va bu holatlarga o‘zaro o‘tish jarayonlarida bo‘lgan makroskopik tizimning umumiy xususiyatlarini o‘rganadi. Shu jarayonlar asosini belgilaydigan mikrojarayonlarni termodinamika o‘rganmaydi va shu bilan statistik usuldan farq qiladi.
  
•