Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

Gazning bajargan ishi
Gazning hajmi o‘zgarganda, uning tashqi kuchlarga qarshi bajargan ishini ko‘rib chiqamiz.

1– rasm. Porshen ostidagi gazning hajmini o‘zgarishi

Silindr idish ichidagi, porshen ostidagi gaz (1 - rasm) kengayganda porshenni kichik masofaga suradi va gaz tashqi kuchlarga qarshi ish bajaradi.

(31.4)
bu yerda S – porshen yuzasi, – gaz xajmining o‘zgarishi. Xajmi V₁ dan V₂ qiymatga o‘zgarganda bajarilgan to‘la ishni (4) - ifodani integrallash orqali topamiz

Integrallash natijasi bosim bilan gaz hajmining bir-biriga bog‘liqligi bilan belgilanadi va P(V) ga bog‘liq bo‘lgan egri chiziq ostidagi yuzaga teng bo‘ladi (2 - rasm).

2 – rasm. Gazning bosimi ihtiyoriy o‘zgargandagi bajarilgan ish grafigi

Gaz hajmi dV qiymatga oshganda, gazning bajargan ishi PdV ga teng bo‘ladi, ya’ni rasmda shtrixlangan yuza qiymatiga teng bo‘ladi.

Issiqlik sig‘imi
Moddaning solishtirma issiqlik sig‘imi 1 kg moddani 1⁰ ga isitishga sarf bo‘lgan issiqlik miqdoriga teng fizik kattalik bilan o‘lchanadi:
(31.5)
Solishtirma issiqlik sig‘imi birligi J/K*Grad ga teng.
Molyar issiqlik sig‘imi 1 mol moddani 1⁰ ga isitishga sarf bo‘lgan issiqlik miqdoriga teng bo‘lgan kattalikka aytiladi:
(31.6)
Solishtirma issiqlik sig‘imi molyar issiqlik sig‘imi bilan quyidagicha bog‘langan:
(31.7)
Issiqlik sig‘imini moddaning xarakteristikasi deb hisoblab bo‘lmaydi, chunki hajm yoki bosim o‘zgarmas bo‘lganda moddaning isish jarayonida uning issiqlik sig‘imi har xil bo‘lishi mumkin. Qo‘yida har xil izojarayonlarda issiqlik sig‘imi qanday bo‘lishini qarab chiqamiz. Moddaning issiqlik sig‘imi termodinamik jarayon xarakteriga bog‘liq va har xil jarayonlarda har xildir.