Vaxobov h, mirzamahmudov o. T

 
 
 

---

 
I-QISM. GEOGRAFIYA TA’LIMI VA UNING RIVOJLANISHI 
 
1-BOB GEOGRAFIYA TA’LIMINING MAQSADI VA 
VAZIFALARI 
1.1. Geografiya ta’limi metodikasi haqida tushuncha.
Geografiya ta’limi deganda o’quvchilarga tabiiy va iqtisodiy-ijtimoiy 
komplekslarning tuzilishi va asosiy qonuniyatlari haqida bilimlar 
beradigan geografiya fanlari tizimiga aytiladi.
Geografiya ta’limi metodikasi
esa maktablarda va kasb-xunar 
kollejlarida tabiiy geografiya, iqtisodiy geografiya va boshqa maxsus 
geografiya fanlarini o’qitish jarayonini o’rganadigan va pedagogika fanlari 
tizimiga kiradigan fandir. 
Geografiya ta’limi metodikasi umumiy didaktika va tarbiya nazariyasi 
bilan chambarchas bog’langan. Didaktika fani ta’lim berish va tarbiya 
jarayonini umumiy qonuniyatlarini, ta’lim mazmunini tatqik qiladigan 
nazariy fandir. Didaktika fani aniq o’quv fanlarini o’qitish metodikasi bilan 
shug’ullanmaydi. Ayni vaqtda har bir o’kuv fani o’ziga xos xususiyatlarga 
ega. Ularning ayrimlarini maqsadi nazariy bilim va ko’nikmalarni 
shakllantirish (geografiya, biologiya, ximya), ayrimlari faqat ko’nikmalarni 
(chet tillar), boshqalari esa borliqqa estetik munosabatda bo’lishni 
shakillantiradi (tasviriy san’at). Shuning uchun alohida fanlarni o’kitish 
metodikasi bilan hususiy didaktika fanlari shug’ullanadi. Mazkur fanlar 
qatoriga «Geografiya o’qitish metodikasi» fani ham kiradi. Geografiya 
o’qitish metodikasining nazariy va amaliy jixatlari mavjud. Geografiya 
o’qitish metodikasi fani quyidagi nazariy va amaliy metodologik 
muammolarni tadqiq qiladi: 
a) geografiya o’kitish metodikasining predmeti, tatqiqot usullari, 
rivojlanish tarixi; 
b) geografiya o’kitish metodikasining maqsad va vazifalarini umuman 
va alohida predmetlar bo’yicha aniqlash; 
v) ta’lim va tarbiyaning birligi; 
Nazariy tatqiqotlarning natijalari amaliy tatqiqotlar uchun asos bo’lib 
hisoblanadi. Mazkur tatqiqotlarda geografiya ta’limining amaliy 
muammolari hal qilinadi. Geografiya o’qitish metodikasining amaliy 

---

jixatlari o’qituvchini o’qitish faoliyatini, o’quvchini o’qish faoliyatini aks 
ettiradigan metodlarni ishlab chiqishdan iborat. 
Geografiya o’qitish metodikasi ikkita katta qismdan iborat. Umumiy 
va hususiy geografiya o’qitish metodikasi. 
Umumiy 
geografiya 
o’qitish 
metodikasi, 
bu 
geografiyaning 
didaktikasi hisoblanadi. U geografiya o’qitish jarayonini o’ziga xos 
xususiyatini o’rganadi.