Vazirligi urganch Davlat universiteti “Geodeziya, kartografiya, geografiya” kafedrasi

d = h_to’g’ + h_tes (1)
formula bilan hisoblanib 7-ustunga yoziladi.
Olingan qiymatlar (2) formulaga asosan chekli qiymat bilan taqqoslab ko’riladi:
d_chek= 10 mm √𝑳 (2)
bu erda L – yo‘l yoki poligon uzunligi, km
To’g’ri va teskari yo’llarning o’rtacha nisbiy balandliklari:
(3)
formula bilan bilanhisoblanib 6-ustunga (to’g’ri yo’lning ishorasi bo’yicha) yoziladi.
To’g’ri va teskari yo’llar nisbiy balandliklari farqi d, o’rtacha nisbiy balandliklar h_o’r ni hisoblashlar 4, 5, 6 va 7 ustunlardagi qiymatlarning summasi bo’yicha
nazorat qilinadi.
Shunda
Σ 𝒉_to’g’+ Σ 𝒉_tes = Σ 𝒅 (4)
Va

formulalar bo’yicha yo’ldagi xatolar hisoblanadi.
Nivelir yo‘lini xatosi:
f_h=Σ 𝒉 – (H_o – H_b) (6)
bu erda Σ ℎ −nisbiy balandliklar o‘rtacha yig‘indisi;
𝐻_b 𝑣𝑎 𝐻_o - oxirgi va boshlang‘ich marka yoki reperlarning otmetkalari.
III sinf nivelir poligoni yoki nivelir yo‘lini chekli xatoligi
𝒇_hchek = 𝟏𝟎𝒎𝒎 √𝑳𝒊 (7)
bu erda L – yo‘l yoki poligon uzunligi, km formulalar orqali hisoblanadi. Agarda yo’ldagi xatolar ruxsat etilgan xatodan kichik bo’lsa, uni teskari ishora bilan yo’ldagi seksiyalar uzunligiga proporsional ravishda tarqatiladi.
Bir yo‘ldagi oraliq reper otmetkasi:
𝑯_i+𝟏 = 𝑯_i + 𝒉_i + 𝒗_i(8)
bu formulada:
𝐻_i −oldindagi nuqta (marka yoki reper) ning otmetkasi;
ℎ_i −seksiyalar bo‘yicha o‘rtacha nisbat balandliklar;
𝑣_i −quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadigan, tuzatma:
v_i =
bu erda[𝐿] −yo‘l uzunligi;
𝐿𝑖 −seksiya uzunligi
Nivelir yo‘li yoki poligonidagi tuzatmalarini hisoblash nazorati:
[𝝑] = −𝒇_h (10)
Tuzatma kiritilgan nisbiy balandliklar (11) formula bilan nazorat qilinadi:
[𝒉 + 𝝑] = 𝑯_ox – 𝑯_bosh (11)
Oraliq reperlar balandligi (12) formula bilan nazorat qilinadi:
𝑯_i+𝟏 = 𝑯_i + 𝒉_i + 𝝑_i (12)
Juft o‘lchash farqlari bo‘yicha uzunligi 1 km yo‘ldagi aniqliklarni baholashdagio‘rtacha nisbiy balandliklar o‘rta kvadratik xatoligi:

Bu erda d – nivelir yo‘li seksiyalaridagi to‘g‘ri va teskari nisbiy balandliklar orasidagi farqlar;
L – seksiya uzunligi, km;
n – farqlar soni;
[𝐿] −yo‘l uzunligi; km.
(14) formula (13) formula bo‘yicha 𝑚𝑘𝑚 qiymatni hisoblashni nazorat qilish uchun xizmat qiladi. Tuzatmalar bo‘yicha aniqlikni baholashda birlik sifatida qabul qilingan, o‘racha nisbiy balandlik o‘rta kvadratik xatoligi:

bu erda p – o‘rtacha nisbat balandliklar vazni;
v – tuzatma;
n – barcha yo‘llar soni;
k – tugun nuqtalar soni.
Agar nisbiy balandliklar vazn 𝑃_h = formula bo‘yicha aniqlansa, unda bir yo‘ldan iborat holat uchun oraliq reper otmetkasi vazni quyidagicha aniqlanadi va 14-ustunga yoziladi:
𝑷_Hi = = (16)
Bu erda − butun yo‘l uzunligi;
− boshlang‘ich markadan i raqamli repergacha bo‘lgan yo‘l uzunligi:
− oxirgi markadan i repergacha bo‘lgan yo‘l uzunligi.
Misolda 45- reper uchun vazn:
P_H45=
ga teng.
Barcha oraliq reperlarning o’rta kvadratik xatoligi kuyidagi formula bilan
hisoblanadi va 15- ustunga yoziladi:
M_Hi= (17)
bu formulada 𝑃 −reper otmetkalari vazni, ularning o‘rta kvadratik xatoliklari hisoblanadi.
O‘tkazilgan aniqlikni baholash ishonchliligini muhokamasi uchun o‘rta kvadratik xatolikni xatosini quyidagi formulalar bo‘yicha hisoblanadi:
(18)


(19)
natija 16 – ustunga yoziladi.