Və vasiTƏLƏRİ fənnindən mühazirələr toplusu hazirladi qaim cəFƏrov metrologiya haqqında ümumi məlumat

Teleölçmələr

Teleölçmə sistemləri informasiya işlədicisindən müəyyən məsafədə yerləşən obyektlərdən ölçmə informasiyası alınmasına və ona nəzarət olunmasına xidmət edir. Müasir magistral kabel xəttlərində xidmət olunan gücləndirici məntəqələrlə yanaşı, çoxlu sayda xidmət olunmayan gücləndirici məntəqələri də vardır ki, onlara məsafədən nəzarət telemexanika və teleölçmə qurğuları vasitəsilə həyata keçirilir. Şəkil 17.2 – də teleölçmə qurğusunun struktur sxemi göstərilmişdir:

Şəkil 17.2. Teleölçmə qurğusunun struktur sxemi
Teleölçmələr zamanı ölçülən x kəmiyyətinin funksional dəyişmə ardıcıllığına nəzarət olunur. Bu ardıcıllıq verici qurğuda A = φ₁ ( x ) kəmiyyətinə çevrilir. Rabitə kanalının çıxışında kanala təsir edən maneə siqnallarının təsirindən φ₁ ( x ) funksiyası dəyişərək qəbuledici qurğuya B = φ₂ ( A ) siqnalı formasında daxil olur. B kəmiyyəti qəbuledici qurğuda çevrilib C = φ₃ ( B ) kimi ölçmə cihazında qeyd olunur. Beləliklə, çıxış qurğusunun göstərişi ölçülən kəmiyyətin mürəkkəb funksiyasını əks etdirir.
Teleölçmə sistemlərinin tərkibində xüsusi təşkil olunmuş rabitə kanalları, yəni siqnalları ötürmək üçün rabitə xəttləri, xəttlərin başlanğıcında və sonunda verici və qəbuledici qurğulardan ibarət texniki vasitələr yığımı olur. Teleölçmə sistemləri ölçmə informasiyasının rabitə ka­nalları ilə ötürüldüyü informasiya ölçmə sistemidir.
Simmetrik kabellərlə işləyən yüksək tezlikli sistemlərdə teleölçmə qur­ğuları sistemdə kabelin biri zədələndikdə həmin sistemin digər kabelə qoşulmasını təmin edir, xidmət olunmayan gücləndirici məntəqənin işıqlanma, ventilyasiya və çağırış xid­mətlərinin avtomatik qoşulub – açılmasını təmin edir, məntəqənin göstə­rici cihazlarında hər hansı bir dəyişikliyin olması haqqında məlumat alır. Koaksial kabellərlə işləyən rabitə sistemlərində eyni vaxtda 2 müxtəlif xidmət olunmayan gücləndirici məntəqələrdə ölçmə aparmaq məqsədilə müxtəlif yüksək tezlikli sistemlərə 2 idarəetmə siqnalı göndərmək mümkündür. Bu idarəetmə siqnallarından əlavə xidmət olunmayan güclən­dirici məntəqələrindən xidmət olunan gücləndirici məntəqəyə orada olan hər hansı zədələnmələr haqqında məlumat siqnalı daxil edir. Teleölçmələr yaxınlıqda yerləşən xidmət olunan güc­ləndirici məntəqədən avtomatik olaraq aparılır və teleme­xaniki qurğular vasitəsilə dövrənin və sistemin işi haqqında məlumat əldə edilir.