Vetinariya 2016. pmd

Mexanik jarohatlar – jarohatlovchi kuchli sabab ta’sir qilib 
organ va to‘qimalarning bosilishi, ezilishi uzilishidan paydo bo‘la-
di. Mexanik jarohatlar tez-tez uchrab, o‘tkir va surunkali ko‘ri-
nishda o‘tishi mumkin. O‘tkir o‘tuvchi jarohatlar kutilmaganda 
birdan paydo bo‘ladi (pichoq kesishi, o‘q tegishi). Surunkali 
o‘tuvchi jarohatlar esa ayrim mexanik sabablarning takror ta’sir 
qilishidan (otlarda og‘ir) rivojlanadi. Shuningdek, jarohatlar yakka 
holda yoki har xil organ va to‘qimalarda birdaniga uchrashi mum-
kin. Mexanik jarohatlar oddiy (ayrim to‘qimalarning jarohatla-
nishi), hamda murakkab (bir qancha jarohatlardan tashkil topishi) 
bo‘lishi mumkin. Bunda katta qon tomirlar yoriladi, nerv tolalari 
uziladi, qon quyilishlar kuzatiladi. 
Mexanik jarohatlar yopiq va ochiq bo‘lishi ham mumkin. 
Yopiq jarohatlar. Teri va boshqa qoplovchi to‘qimaning butun-
ligi buzilmaydi. Yopiq jarohatda, ya’ni lat eyish, to‘qimaning cho‘zi-
lishi, uzilishi ro‘y berganda yallig‘lanish mikrob ishtirokisiz o‘tadi. 
Ochiq jarohatlarda infeksiya tushib yaralarning yiringlashi kuzatiladi. 
Fizik jarohatlar – to‘qima va organlarga yuqori darajali issiq, 
sovuq, elektr toki, nur energiyasi, ortiqcha miqdordagi rentgen 
nurlari ta’siri natijasida paydo bo‘ladi. 
Kimyoviy jarohatlar – kislota, ishqor, ayrim ilon, hasharot va 
shu kabilarning zaharlari ta’siri natijasida rivojlanadi. 

---

45 
Biologik jarohatlar – organizm to‘qimalariga patogen bakteri-
yalar (ayniqsa, anaeroblar), virus, zamburug‘, gelment va protozoo 
toksinlari, shuningdek, modda almashinuvida paydo bo‘ladigan 
indol, skatol, krezol, pentin kabi zaharli moddalar ta’sirida paydo 
bo‘ladi. 
Ekspluatatsion jarohatlar – hayvonlarni ishlatish, sportda foy-
dalanish, mexanik sog‘ish, qo‘ylarning junini qirqish va sun’iy 
qochirish punktlarida buqalardan urug‘ olish bilan bog‘liq bo‘lgan 
jarohatlarni o‘z ichiga oladi.