Voleybol mashg‘ulotlarida xavfsizlik va yurish-turish qoidalari Voleybol o‘yini texnikasi

86-rasm. 87-rasm.
87-rasmda o‘yinchilar chiqishlari mumkin bo‘lgan muhofaza chiziqlari ko‘rsatilgan. 4- chegaradan o‘yinchi har qanday uzatishdan hujum zarbasini bajaradi. Unga birinchi navbatda 3, 5 va 6- chegaradagi yaqin o‘yinchilar jalb qilinadi. Shuningdek, 2 va 1- chegaradagi o‘yinchilar ham sakrab qaytgan to‘pni muhofaza qilishga tayyorlanadilar.
Himoya taktikasi. Xatosiz o‘ynaydigan himoyachining o‘yini kuzatilar ekan, go‘yo hujumchilar xuddi to‘pni unga yo‘naltirganday bo‘ladilar. Aslida esa bu vaziyat shunday sodir bo‘ladi: himoyachi o‘z himoya faoliyati uchun joyni shunday aniqlik bilan tanlaydiki, u raqib hujumini oldindan sezib oladi. Himoyachining o‘ziga xos mahorati uning o‘yinga kiritilgan to‘pni qabul qilish uchun joyni to‘g‘ri tanlashida, to‘siq qo‘yishida, muhofaza qilish paytida ko‘rinadi. Bu belgilangan joyga oldindan turib olib kutish degani emas, albatta, balki bu tanlash va chiqish joyiga erta yo kech qolmay yetib kelishdir. Masalan, o‘yinchi muddatidan oldin to‘siq qo‘ygan bo‘lsa, unda u hujum zarbasini raqibga aylantirib otib beradi. Kuchsiz uradigan o‘yinchiga psixologik ta’sir ko‘rsatish maqsadida muddatidan oldin to‘siq qo‘yiladi; oldindan to‘siq qo‘yish bo‘sh uradigan hujumchini ham o‘z mo‘ljalidan qaytarib, hujum zarbasining o‘rniga faqat to‘pni to‘r orqali oshirib tashlashga majbur qilishi mumkin. Bunday to‘plar himoyalanayotgan jamoa uchun

88-rasm. 89-rasm.
deyarli qiyinchilik tug‘dirmaydi. O‘zaro guruhli taktik faoliyat, ko‘pincha, guruhli to‘siq qo‘yishda (ikkovlon yoki uchovlon), hujum zarbasini qabul qilish, o‘z jamoasida to‘siq qo‘yayotgan o‘yinchilarni muhofaza qilish paytlari va boshqa holatlarda qo‘llanadi. Bunday paytda himoyachilar quyidagi qoidaga: o‘z chegarasi uchun javob berish va sherikka yordam berishga tayyorgarlik ko‘rishga amal qiladilar. 88-rasmda ko‘rinib turibdiki, 3 va 2- chegaradagi o‘yinchilar 2- chegarada ikki marta (qo‘shaloq) to‘siq qo‘yadilar. Ularni 4- chegara o‘yinchisi muhofaza qiladi, uning joyiga esa 5- chegara o‘yinchisi keladi.
Himoyada jamoaviy o‘zaro faoliyat o‘yinga kiritilgan to‘pni qabul qilish va hujum zarbasi paytida o‘yinchilarning joylashishida, muhofazada sheriklarning joyini almashtirishda ifodalanadi (89-rasm). Oldingi chiziq o‘yinchilari uch yoqlama to‘siq qo‘yadilar. 5 va 1- chegara himoyachilari to‘rdan hujum zarbasini qabul qilish maqsadida 4—5 m orqaga suriladilar va to‘siq qo‘yuvchilarning o‘ng va chap hujum chegarasi yarmida hamda maydon o‘rtasida muhofaza qilish uchun 6- chegara o‘yinchisi barcha orqa chiziqdagi to‘plarni qabul qilish uchun javob beradi.
Himoyaning samaradorligi tanlangan himoya variantining maqsadga muvofiqligiga, raqib faoliyatini oldindan payqashga, barcha jamoa o‘yinchilari o‘zaro bir-birlarini tushunishlariga bog‘liq.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. O.Tangriov, N.N.Livitskiy «Suzish», Toshkent, 1986 yil.
2. O.Sobirova «Suzish» Toshkent, 1993 yil.
3. I.A.Butovich «Suzish» Uzdavnashr, 1962 yil.
4. N.SH.Bulgakova «Suzish» FIS, 1984 yil.
5. V.N.Nikitskiy «Suzish» FIS, 1972 yil.
6. S.M.Gordon «Ortcha suzish usullari», FIS, 1966 yil.
7. A.P.Makarenko, «Suzish» FIS, 1988 yil.