332
Фирузя Мяммядли
Burada budaq cümlə bütövlükdə məsdər
tərkibi
lə
ifadə
olunmuş
mübtədaya
çevrilmişdir.Hər iki
cümlə məna eyniliyini tam
şəkildə ehtiva etmişdir.
Mübtəda budaq cümləli tabeli mürəkkəb
cümlənin
çox müxtəlif tipləri vardır.
Bunlar
içərisində "baş cümlə+budaq cümlə" tipli qəlib söz
olmadan formalaşan cümlələr feili tərkibli sadə
cümlələrə məzmunca ekvivalent ola bilir.
Nümunələrə müraciət edək:
O da məlumdur ki,
gəlmişdilər, qala
bilmədilər.
Gəlib qala bilmədikləri
də məlumdur.
Birinci forma ilə ikinci quruluş arasında incə
bir məna fərqi bu iki
cümləni sinonim kimi qəbul
etməyə əsas verir. Bu fərqlər "o" qəlib sözünün
atılması, budaq
cümlədə müstəqil işlənən
"gəlmişdilər" sözünün "gəlib" feli bağlaması ilə
əvəzlənməsindən irəli gəlir.
Halbuki,
"Dörd ay vardı, ananın gözləri yol çəkirdi"
cümləsində
"Ananın gözlərinin yol çəkdiyi dörd
ay vardı"
dəyişikliyi heç bir məna fərqi və ya çaları
yaratmır. Başqa nümunələrə diqqət yetirək:
Uzun illərdir ki,
biz bu məsələni müzakirə
edirik.
Bizim bu məsələni müzakirə etməyimiz
uzun
illərdir.
Maraqlıdır ki, o arzusuna da çata bilmədi.
