Фирузя мяммядли

Сечилмиш ясярляри 
lX 
çalışmaların 
məzmunundan 
çıxış 
edərək, 
şagirdlərdə insan əməyinin müxtəlifliyi, əmək 
fəaliyyətinin dil və təfəkkürün inkişafına təsiri və 
eləcə də şagird şüurunda əməyin yaradıcı gücü, 
əzəməti, şərəf və şan-şöhrət yolu olması barədə 
aydın təsəvvür yaratmağa imkan verir. Bu baxım-
dan, dil dərsləri gəncləri konkret bir peşə sahəsinə 
istiqamətləndirmək məqsədi daşımasa da, tədris 
materiallarının əmək tərbiyəsi baxımından təhlili 
son nəticədə şagirdin öz taleyini müəyyən bir əmək 
növü, peşə ilə bağlamasına köməklik göstərə bilər. 
Qeyd etmək lazımdır ki, ibtidai məktəb yaşlı 
şagirdlərin ətraf mühit haqqındakı real təsəvvürləri 
yaş səviyyəsinə uyğun fantastika ilə qarışmış 
şəkildə olur. Belə ki, onların uşaq xəyalını 
avtomobildən çox təyyarə; traktordan çox tank, 
gəmi, meyvə ağaclarından çox uçan şar məşğul 
edir. Bundan əlavə, kosmos, hərbi rütbə və 
dedektiv əməliyyatlar onları gündəlik görüb 
öyrəndikləri 
həyat 
tərzi 
və 
təsərrrüfat 
ləvazimatından və eləcə də təsərrüfatla bağlı 
ictimai-sosioloji mövqelərdən çox maraqlandırır. 
Buna görə də ana dili barəsində ilk bilik verən 
dərslərdən başlayaraq, verilən məlumatları istehsal 
alətləri barəsində informasiya və buna uyğun olaraq 
uşaq aləmini daha yaxın olan sahələrlə 
əlaqələndirmək lazımdır. Elə etmək lazımdır ki, 
şagirdlər qırx beş dəqiqəlik dərsin hər dəqiqəsindən 
səmərəli istifadə etməklə, müasir inkişafımızı təmin 

---

350 
Фирузя Мяммядли 
edən istehsal vasitələrinin ən xırda detallarından 
tutmuş bugünkü elmi-texniki inkişafın mürəkkəb 
proseslərinədək tədrici – sadədən mürəkkəbə üsulu 
ilə məlumat ala bilsinlər. Bu zaman müəllimdən 
təkcə poetik imkanlara deyil, həm də yüksək 
emosiya və nitq qabiliyyətinə malik olmaq tələb 
edilir. Misal üçün bizim gündəlik yeməyimiz olan 
«çörək» haqqında: onun süfrələrdə görünməsi 
böyüklərdə də, kiçiklərdə də eyni dərəcədə qürur, 
gələcəyə, sağlamlığa, gücə, qüvvəyə inam, sabaha 
ümid yaradır. 
Müəllim çörək haqqında ürək dolusu, hiss-
həyəcanla danışmağı bacarmalı, ən zəruri həyat 
amili olan bu əvəzsiz nemətin hasilə gəlməsi, ona 
hörmət və məhəbbətin əsası, onun müqəddəsliyi 
barədə konkret misallar gətirməklə şagirdlərə 
çörəyə qayğı və hörmətlə yanaşmaq hissi 
aşılamalıdır. Uşaqlar dərk etməlidir ki, çörək insan 
qüvvəsinin mərkəzləşdiricisi, xalqın rifahının əsası, 
həyat mənbəyi və xoşbəxtlik simvoludur. 
Dərsdə peşəyönümü işlərinin təşkili müxtəlif 
formalarda aparıla bilər. Kiçik hekayə və nağıllar, 
söhbətlər şifahi və yazılı çalışmaların icrası, tədris 
filmlərinin 
adlı-sanlı 
əmək 
adamlarının 
portretlərinin nümayişi və s. şagirdlərə xalq 
təsərrüfatının ən müxtəlif sahələri üzrə fəhlə 
peşələri ilə tanışlığa imkan verir. 

---

351