557
Сечилмиш ясярляри
lX
Söz yaradıcılığı üsulu ilə düzələn kalkalarda
sözdüzəldici şəkilçilərin kalka edilən dildəki
qarşılığı verilir. Kalka yolu ilə sözyaratma dilimizdə
ötən əsrin 30-40-cı illərindən özünü göstərməyə
başlamışdır. Bu dövrdə nəşr olunmuş lüğətlərdə
«beşillik»,
«tozsoran»,
«maşınqayırma»,
«özünütənqid» kimi kalkalar görünməyə başladı.
Sonrakı dövrlərdə kalkaların miqdarında sürətli ar-
tım müşahidə olundu: «Qəbuledici», «əməkgün»,
«yarımfabrikat», «dalğaölçən» və s. kimi mürəkkəb
söz modelində olan kalkalar 1951-ci ildən sonra
nəşr olunan lüğətlərdə öz ifadəsini tapdı.
Dilimizdə kalka yolu ilə söz yaratmanın iki
üsulu vardır,
a) qrammatik üsulla yaranan
kalkalar. b) semantik üsulla
yaranan kalkalar.
A). Qrammatik üsulla yaranan kalkalar
Qrammatik üsulla yaranan kalkaların özləri də 1)
morfoloji üsul, 2) sintaktik üsul olmaqla iki yerə
bölünür,
a). Morfoloji
üsulla yaranan kalkalar
«kök+şəkılçı» modeli ilə, dilimizdə morfoloji
üsulla yaranan sözlərə uyğun formalardır.
Azərbaycan dilində kalkaların morfolojı üsulla
yaranmasında başlıca
olaraq,
-çı, -çi,
-
Dostları ilə paylaş: 
