Фирузя мяммядли

radio, telefon, incəsənət, 
dünyagörüĢü, balet, təyarrə
və s. 
Belə 
sözlər, 
ölkənin 
ictimai-siyasi 
quruluşundan asılı olmadan, hər hansı bir ölkə 
haqqında aradakı müasir məişət, istehsalat və 
mədəni münasibətlər haqqında yazılan əsərlərdə də 
işlədilə bilər. Əlbəttə, tarixilik kimi çalarlıq verəmk 
məqsədi olduqda həmin yeni sözlərin əvəzinə 
əvvəllər işlədilmiş arxaik sözlərdən istifadə 
olunmalıdır. 
c) Yeni sözlərin bir qismi də vardır ki, 
bunlardan ifşa məqamında, mənfi hisslər və nifrət 
çalarlığı yaratmaq üçün istifadə olunur. Bu 

---

575 
Сечилмиш ясярляри 
lX 
məqsədlə xüsusən sovet cəmiyyətinə yabançı və 
düşmən olan quruluşu, prosesi, dünyagörüşünü, 
ideoloji cərəyanı, hadisəni, partiyanı, dəstəni, hətta 
şəxsiyyəti bildirən sözlərdən daha çox istifadə 
olunmuşdur. Məsələn: 
imperialist, kapitalist, 
feodal, müstəmləkəçi, irqçi, idealist, hitlerçi, sol-
çuluq, opportnizm
və s. 
Bu növ sözlər adi terminlər kimi işlədildikdə 
heç bir ifşaedici çalarlığa da malik olmaz. Hətta bu 
sözlərin harada, hansı məqamda, hansı tonda 
işlənib deyilməsinin də əhəmiyyəti vardır. 
M.F.Axundov ateist idi 
– cümləsini eşidən müasir 
oxucularımızda M.F.Axundova qarşı nifrət hissləri 
yaranmaz. Lakin dindar şəxs haqqında danışarkən 
ona 
–dinsiz, imansızsan
– deyilsə, bu sözlərdən 
həmin şəxsdə qəzəb və təhqir hissi, bu sözləri 
eşidən digər dindarlarda isə həmin şəxsə qarşı kin, 
nifrət hissləri yaranmış olur. 
Yeni sözlərdən kinayə məqsədi ilə istifadənin 
daha başqa yolları da olur; məsələn: yeniliyə qarşı 
olan bir mühafizəkarı öz danışığı ilə gülücünc 
vəziyyətdə ifşa etmək üçün həmin mühafizəkar 
tipin danışığında yenilik əlaməti olaraq bəzi yeni 
sözlər də yanlış tələffüz olunur, ya da dilin özündə 
olan kiçildici, gülüş törədci üsullarla dəyişdirilib 
işlədilir.: M.Ə.Sabirin öz dövründə dilə yeni daxil 
olan belə sözlərdən satira məqsədi ilə necə 
məharətlə istifadə etdiyini aşağıdakı misralarda 
görə bilərik: 

---

576