M.İSMİxanov, H. Bayramov, S. VƏLİyeva
Ali məktəb müəlliminin funksiyaları
Yüklə 1,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Təhsilverici funksiya
- Tərbiyedici funksiya
|
2. Ali məktəb müəlliminin funksiyaları, hüquq və vəzifələri Ali məktəb müəlliminin fəaliyyətinin səmərəliliyi onun öz funksiyalarını yüksək səviyyədə yerinə yetirməsi ilə sıx bağ- lıdır. Bu funksiyalara daxildir: təhsilverici, tərbiyəedici, inki- şafetdirici, stimullaşdırıcı, elmi-tədqiqatçılıq funksiyaları. Təhsilverici funksiya ali məktəbdə verilən profilə uyğun olaraq tələbələri sistemləşdirilmiş elmi biliklərlə, peşə-ixtisas hazırlığına müvafiq bacarıq və vərdişlərlə silahlandırmaqda ifadə olunur. Bunun üçün tələbələrə hazır informasiyaların ötü- rülməsi azdır; onların özlərinin müstəqilliyini artırmaq, onları yaradıcı axtarışlara geniş cəlb etmək vacibdir. Təhsildə ağırlıq 51 hafizəyə, yaddaşa yox, daha çox təfəkkürə, sərbəst fikrə düşmə- lidir. Müəllim tələbələrə “Nədir?”, “Nəyə deyilir?”, “Hansılar- dır?” suallarından daha çox “Nə üçün?”, “Nə ilə fərqlənir?”, “Hansı fikir düzgündür?”, “Sən bu haqda nə fikirləşirsən?” və s. bu kimi suallara müraciət etməklə təlim materiallarının şüur- lu mənimsənilməsinə, müstəqil və tənqidi təfəkkürün inkişafına şərait yaratmış olur. Hər bir müəllim öz fənni daxilində tələbələrdə özünü- təhsil tələbatı tərbiyə etməlidir. İlk növbədə, müəllim tələbələr üçün dərin bilik, geniş erudisiya, ağıl, intellekt, elmi maraqların zənginliyi nümunəsi olmalıdır. V.A.Suxomlinskinin təbirincə desək, əgər müəllim tək bircə gün öz intellektual inkişafından qalarsa, o, yetirmələri üçün bilik məşəli olmaqdan məhrum ola- caqdır. Tərbiyedici funksiya bütün vasitələrlə – təhsilin məzmu- nu, təşkili prosesi, metod və priyomlarla tələbələrdə mütəxəssis üçün zəruri olan fərdi və peşə keyfiyyətlərinin formalaşmasına, onların yetkin şəxsiyyət kimi inkişafına kömək göstərməkdə ifadə olunur. Ali məktəb müəllimi hansı elmi tədris etməsindən asılı olmayaraq hər şeydən əvvəl, tərbiyəçidir. Tədris prosesi də tərbiyəyə kömək etməlidir. Ali məktəbdə keçilən hər bir fənnin özünəməxsus tərbiyə imkanları vardır. Müəllim bu imkan- lardan istifadə edərək gənclərdə ideya-mənəvi keyfiyyətlər, nəcib əxlaqi hisslər formalaşdırmağa çalışmalıdır. Ən başlıcası isə, ali məktəb müəllimi, bir ziyalı kimi, öz şəxsiyyəti ilə tələbələr üçün tərbiyə nümunəsi olmalıdır, çünki şəxsiyyət – şəxsiyyətlə, vicdan – vicdanla, inam – inamla, düzlük – düzlüklə tərbiyə olunur. Tərbiyə funksiyası bir çox vasitələrlə, o cümlədən müəl- lim-tələbə münasibətlərinin düzgün qurulması yolu ilə reallaşır. Bu münasibətlər səmimi, diqqətli, qarşılıqlı inam və etibara, hörmət və tələbkarlığa əsaslanan, xeyirxah, insanı münasibətlər olmalıdır. Müəllim tələbəni bir şəxsiyyət kimi qəbul etməli, onunla şəxsiyyət kimi rəftar etməli, onda şəxsi ləyaqət, özü- 52 nəhörmət hisslərini formalaşdırmağa, onu özünətərbiyəyə cəlb etməyə çalışmalıdır. Özünütərbiyə olmayan yerdə insanın şəx- siyyət kimi formalaşmasından, ümumiyyətlə, normal tərbiyə- dən danışmaq olmaz. Müəllim tələbəyə daha yaxşı olmaq arzusu, özündə müsbət keyfiyyətlər formalaşdırmaq və nöqsan- lardan yaxa qurtarmaq əzmi təlqin etməli, bu sahədə ona istiqamət verməli, uğurlarını vaxtında qiymətləndirməlidir. Əsl tərbiyə – insanı özünütərbiyəyə sövq etməkdir. Yüklə 1,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|