Mündəricat Table of Contents Рedaqoji elm və pedaqoji proses; onların qarşılıqlı əlaqəsi 4

Pedaqoji prosesin bəzi qanunauyğunluqları və qanunları

Pedaqoji prosesin tamlığı ilə əlaqədar qanunauyğunluq. Deyildiyi kimi, təlim, tərbiyə, təhsil və psixoloji inkişaf qarşılıqlı surətdə bir-biri ilə bağlıdır; bu cür bağlılıq pedaqoji prosesi, onun tamlığını əmələ gətirir. Real olan bu bağlılıqda müəyyən qanunauyğunluqlar var: təlim təhsilin həyata keçirilməsi prosesi kimi cərəyan edir; təhsil bir halda təlimin şərti, digər halda isə nəticəsi kimi özünü göstərir; təlim həm təhsil verir, həm tərbiyə edir, həm də psixoloji inkişafa səbəb olur; psixoloji inkişaf bir halda təlim və tərbiyənin ayrılmaz ünsürü, digər haldanəticəsi, üçüncü halda isə vacib şərtlərindən biri olur.

Məsələ burasındadır ki, pedaqoji prosesin tamlığını, yəni təlim, tərbiyə, təhsil və inkişafın qarşılıqlı surətdə əlaqədə olduğunu, bir-birini şərtləndiyini bilən və pedaqoji işdə nəzərə alan müəllimin əldə etdiyi nəticə ilə həmin əlaqəyə məhəl qoymayan və iş zamanı ona istinad etməyən müəllimin pedaqoji nəticəsi arasında xeyli fərq olur. Tərbiyəlilik, mənimsəmə və inkişaf cəhətdən birinci qrupa aid olan müəllimlərin şagirdləri (tələbələri) ikinci qrupa aid olan müəllimlərin şagirdlərinə (tələbələrinə) nisbətən üstünlük təşkil edir. Burada belə bir qanunauyğunluq özünü qabarıq şəkildə göstərir: pedaqoji prosesin tamlığını, yəni təlim, tərbiyə, təhsil və psixoloji inkişaf arasında qarşılıqlı əlaqənin varlığını müəllim və digər tərbiyəçi bildikdə və pedaqoji fəaliyyət zamanı onu nəzərə aldıqda şagirdlərin (tələbələrin) tərbiyəlilik, bilik və inkişaf səviyyəsi artır.

Bu pedaqoji qanunauyğunluğun pedaqoji qanun formasında ifadəsi belədir: pedaqoji prosesin tamlığı qanunu.