О. Щ. Мирзяйев нефт-газ мядян аваданлыгларынын техники диагностикасы нын ясаслары bakı 012 Rəycilər
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3.7. Maqnit strukturoskopiya
Materialın hazırlanması emalı prosesi zamanı yaranan və inkiĢaf edən zədələr onun struktur qurulu- Ģundakı bütün dəyiĢikliklər uyğun maqnit və elektrofiziki parametrlərində əks olunur. Bu dəyiĢmələrin yaranmaları domenlərin dönmələri və yerdəyiĢmələri ilə materialın bütün domenlərinin struktur cəmi kimi izah edilir. Maqnit strukturoskopiyaları metodlarının əsasını bəzi materialların maqnit və fizika mexaniki xüsusiyyətləri arasında korrelyasiya olması təĢkil edir. Onlar eyni zamanda bu və ya digər faktorlardan - kimyəvi tərkibin- dən, emal rejimdən, gərginlik vəziyyətindən, yorulma zədələrinin toplanmasından və s. asılıdır. Ġstifadə edilən maqnit informativ parametrlərdən asılı olaraq aĢağıdakı maqnit strukturaskopiyaları möv- cuddur: - ferritometriya; - koersitimetriya; - qalıq maqnitlənməyə görə nəzarət; 79 - maqnit nüfuzluluğuna görə nəzarət; - maqnit gurultularına görə nəzarət. Strukturoskopiyanın göstərilən ilk iki növü çox geniĢ yayılmıĢdır. Ferritomeriyadan ferrit fazasına nəzarət etmək üçün istifadə olunur. Bu fazanın tərkibi materialın maqnit nüfüzluluğunu təyin edir. Ona görə də onu təyin etmək üçün maqnit müqavimətini ölçürlər. Ferritomerin ölçü mexanizimi bir və ya ikiqütblü ferrozondlu maqnit çeviricisidən ibarətdir (təsirləndirici və ölçü sarğıları). Ferrozondun təsirləndirici sarğısı vasitəsilə yaradılan maqnit seli, nəzarət obyekti sahəsinin maqnit müqavimətindən asılı olur ki, bu da ferrit fazasının tərkibini təyin edir. Ona görə də ölçü sarğısında yaradı- lan ehq-nin qiyməti ilə təyin olunur. Ferritomerin dərəcələnməsi ferrit fəzasına uyğun etalon vasitəsilə aparılır. Ölçü zamanı böyük xəta nəzarət obyektinin səthi ilə çevirici arasındakı boĢluq yarada bilər və həmçınin bu səthin geometriyası (kənarları, əyrilik) da yarana bilər. Strukturoskopiyada ən çox bərk karbonlu və az legirləĢdirilmiĢ polad və onların koersitiv qatı arasındakı asılılıqdan istifadə olunur. Son illərdə koersitimetriyadan müxtəlif məqsədəli təhlükəli metalkonstruksiyalı obyekt- lərin gərginlik vəziyyətinin nəzarət olunmasında geniĢ tətbiq edilir ki, bu da texniki diqnostikanin aktual- lığını artırır. Bu metodika imkan verir ki, koersitiv qüvvətinin qiyməyinə görə elastik-plastik sahəyə təsir edən gərginliyi, deformasiyanın dərəcəsini və metalkon- struksiyada tsikl yüklənmədə qalıq ehtiyatları təyin edilsin. Təyin edilmiĢdir ki, mikro və makro quruluĢlu oksigenli və azleqirlənmis polodlarda tsikilk yüklənmə- 80 lərdə informasiyani yığır və saxlayır. Nəticədə domen- lərin quruluĢları metalın zədələnməsinin maqnit yaddaĢı funksiyasını yerinə yetirmiĢ olur. Əsasən daxili gərgin- liyin dəyiĢməsi və onunla əlaqədar materialın deforma- siyası domenlərin sərhədlərinin yerdəyiĢməsinə səbəb olur və dönməyən maqnitlənmə koersitiv qüvvənin onunla mütənasib dəyiĢməsini xarakterizə edir: L BH s s s c burada s - maqnitkonstruksiyanin xətti ölçülərinin dəyiĢməsi; S - mütləq maqnit nüfuzluluğu; M s - maqnit- lənmə; BH - daxili gərginliyin orta amplitud quyməti; B - domenlərin sərhəd qalınlığı; L - metalda gərginlik dalgasının uzunlugunu göstərir. H c - koersitiv qüvvəsi maqnit sahə gərginliyi olub, maqnitlənməni sıfra qədər azaltmaq üçün gərəklidir və daha informativ parametrdir. Çünki maqnit enerjisi və daxili anizotrop sahəsi ilə əlaqədardır və müxtəlif tip polodlar üçün müxtəlifdir. H c kəmiyyəti ilkin və tətbiq olunmuĢ gərginliklə yanaĢı, metalın nazik təbəqəli quruluĢunda təyin olunur ki, bu da dənəciyin ölçüsündən, kimyəvi və faza tərkibin- dən, dislokasiyanın sıxğılından və daxili gərginlikdən asılıdır. H c ilə plastik qalıq deformasiyası E pl arasında korrelyasion asılılığın olması koersitiv qüvvənin qiymə- tinə görə metalda yiğılan elastik-plastik deformasiya və zədələnmələrə və həmçinin konstruksiyanın möhkəmlik yorgunluğuna nəzarət etməyə imkan verir. Çalalara nəzarət obyektlərinin və eyni dərəcədə neftqaz sənayesi obyektlərində ənənəvi istifadə olunan azkarbonlu və 81 azlegirlənmiĢ poladlar möhkəmləndirilmiĢ sinfə aid olub, onlarda H c -in qiyməti çox da böyük olmayıb (2…6 A/sm), istismar zamanı H c -in qiyməti dağılma həddinə çatana qədər 2-3 dəfə artıqdır. Bir qayda olaraq bu cür poladlarda maqnit və mexaniki xüsüsiyyətlərin möhkəm ələqaləri olur ki, korrelyasiya əmsalı 0,9-dan az olmur. CtZ Ct20 O9QC2 və buna bəzən poladlarda onu aĢağıdakı xətti asılılıq Ģəklində göstərmək olar: Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|