Qаz хiDMƏTİ İŞÇİSİNİn sоrğu kitаbi

Magistral qaz kəmərinin diametrinin təyin olunması
Hesablanmış buraxıcılıq qabiliyyəti (mln.m
3
/gün), qaz kəmərinin 
(bir xətli) parametrlərindən və qazın fiziki xüsusiyyətlərindən asılılığı 
aşağıdakı düsturlarla təyin olunur: 
L
z
T
p
p
d
q
orta
orta
2
2
2
1
5
,
2
6
10
326
,
0
yaxud 
L
z
T
p
p
D
q
orta
orta
2
2
2
1
5
,
2
6
10
15
,
103
burada 
λ
– qaz kəmərinin hesablama aparılan sahəsində hidravliki 
müqavimət əmsalı; 
z
orta
– qaz kəməri boyunca sıxılma əmsalının orta 
göstəricisi; Δ – qazın nisbi sıxlığı; 
D
– qaz kəmərinin daxili diametri, 
sm; 
d
– qaz kəmərinin daxili nominal diametri, mm; 
p
1
və 
p
2
 
– müvafiq 
olaraq qaz kəmərinin başlanğıcında və sonunda qazın təzyiqi, kqq/sm
2
; 
L
- qaz kəmərinin uzunluğu, km; 
T
orta
– qaz kəməri ilə nəql olunan 
qazın orta temperaturu, 
0
K. 
Qaz axını rejimini, qaz kəmərində altlıq halqaların olmasını və 
qaz kəmərinin daxili səthinin vəziyyətini nəzərə almaqla buraxıcılıq 
qabiliyyəti (mln.m
3
/gün) aşağıdakı düsturla hesablanır: 
L
z
T
p
p
d
E
q
orta
orta
2
2
2
1
6
,
2
6
10
67
,
1
burada 
α
– qaz axını rejiminin kvadratik rejimdən kənarlaşmasını 
nəzərə alan əmsaldır (aşağıdakı cədvəl üzrə təyin olunur); 
φ
- qaz 
kəmərində altlıq halqalarının olmasını nəzərə alan əmsaldır (altlıq 
halqalar olduqda 
φ
=1, altlıq halqalar arası məsafə 12m olduqda

---

65 
Q, mln.m
3
/gün 
φ
=0,975, altlıq halqalar arası məsafə 6m olduqda 
φ
=0,95);
E
– borunun daxili səthinin vəziyyətini nəzərə alan əmsaldır 
(E=0,9÷1,1). Yeni borular üçün 
αφE
=1. 
Müxtəlif diametrli qaz kəmərinin buraxıcılıq qabiliyyəti 
(mln.m
3
/gün) aşağıdakı düsturla hesablanır: 
L
z
T
p
p
d
E
q
orta
orta
n
i
i
2
2
2
1
1
6
,
2
6
10
64
,
1
Qeyd olunan düsturlar relyefi nəzərə almadan qaz kəmərinin 
hesabatı üçün tətbiq olunur. Bu düsturlar üzrə qaz kəmərinin diametrini 
təyin etmək olar. Lakin bəzi parametrlər məlum olmadığından qaz 
kəmərinin təqribi buraxıcılıq qabiliyyəti aşağıdakı qrafik və cədvəl 
üzrə təyin oluna bilər.
Diametr, 
mm 
Buraxıcılıq qabiliyyəti, 
mlrd.m
3
/ildə 
İşçi təzyiq
5,6 MPa 
İşçi təzyiq
7,5 MPa 
325 
0,47 
0,66 
377 
0,62 
0,9 
426 
0,91 
1,36 
530 
1,65 
2,5 
630 
2,61 
3,95 
720 
3,65 
5,5 
820 
5,85 
7,5 
1020 
9,1 
12,5 
1220 
14,6 
19,5 
1420 
20,0 
29,0 
Qazın sıxılma əmsalı 
Z
orta
aşağıdakı gətirilmiş şərtlərdən asılı 
olaraq qrafik üzrə təyin olunur: 
P
gət
=P
orta
/P
kr
, T
gət
=T
orta
/T
kr 
 

---

66