X. Sanaqulov D. Xodiyeva M. Satbayeva mehnat va uni o‘qitish metodikasi toshkent 2015

Mehnatga ruhiy tayyorlash
– o‘quvchilarning yoshiga mos keluv-
chi ongli va ijobiy xususiyatlarni tarkib toptirish, o‘quv chilarning 
meh nat malaka va ko‘nikmalarini egallashga qiziqishini shakllan ti -
rish dan iboratdir. O‘qituvchining vazifa si o‘quvchilarga yosh li gi dan 
boshlab mehnat malaka va ko‘nik ma larini shakllantirish bilan bir -
ga o‘quvchilarning mehnatga qobiliyatini shakllantirish, jami yat ri-
vojlanishi uchun ishlab chiqarishda qatnashish zarurligini tushun ti rish 
juda muhimdir.
Mehnatga ruhiy tayyorlash o‘quvchilardagi turli psixologik jara-
yon larni rivojlantirishni va takomillashtirishni nazarda tutadi. Bu lar: 
sezib-anglash, psixomotor, emotsional-idrok, diqqat, xoti ra, taffakkur 
– meh natning psixologik komponentlaridir.
O‘quvchilarni mehnatga o‘rgatishda uning ruhiy imkoniyatlarini 
nazarda tutib, hissiy bilish jarayonini takomillashtirish zarur. Bun-
dan tashqari bolaning xotirasini o‘stirish ham alohida ahamiyatga ega. 
Chunki, mehnat faniga oid materiallarni es lab qolish va amaliy ishlarni 
bajarish boshqa predmetlarga nis ba tan o‘ziga xos xususiyatlarga ega. 
Barcha yangi asboblar, mate riallarni, amaliy ishlarning nomini bosh-

---

6
lang‘ich sinf o‘quvchilari predmetni ko‘rib idrok etish bilan fikran 
biriktirib, tinglab o‘r ganadilar, tushunib oladilar.
O‘qituvchi mehnat darslarida amaliy ishlarni tushuntiribgina qol-
may, balki asosiy materiallar va buyumlar namunasini, asboblarni ma te-
rialga ishlov berish usullarini, ish bosqichlarining izchilligini ko‘r satadi. 
Shu bois mehnat ta’limida eshitish, ko‘ rish xotirasi va ha ra katlanuvchi 
xotira muhim ro‘l o‘ynaydi. O‘quvchilarda mehnat da rsidan mehnat 
darsigacha yangidan-yangi bilim va ko‘nikmalar mujas 
samlashib 
boradi, ularni esa anglash va xotirada saqlab qolish kerak.
Mehnat ta’limini to‘g‘ri tashkil etish o‘quvchilarni qiyinchi lik larni 
yengishga, qo‘yilgan maqsadga erishish yo‘lida qat’iyat bilan mehnat 
qilish, boshlangan ishni chala tashlab ketmay, balki oxiriga yetkazishga 
o‘rgatish lozim. Bu o‘rinda o‘quvchilarda ijobiy natijalar: mehnatdan 
quvonish, lazzatlanish va qoniqish hissiyotlarining namoyon bo‘lishi 
juda muhimdir .